Oppositiepartijen in de Tweede Kamer willen geen warmtetransitie meer. Althans dat is mijn associatie als ik lees dat de oppositie de energiebelasting op aardgas met 4 cent wil verlagen.
Het kabinet stelt voor, in lijn met het klimaatakkoord, de energiebelasting op gas met 4 cent te verhogen en de elektriciteitsprijs te verlagen (hoeveel zal duidelijk worden in het belastingplan) én tegelijkertijd de heffingskorting te verhogen zodanig dat een gemiddeld huishouden er € 100 per jaar op vooruit gaat. Een goed plan als start voor de warmtetransitie, nog niet fors genoeg, maar dat komt straks. En wat doet de oppositie in zijn tegenbegroting, die stelt voor om die 4 ct maar niet door te voeren, ook GroenLinks! Hoe denken ze dat de warmtetransitie dan vorm zal krijgen? Of hebben ze de moed opgegeven? Want nog steeds is er geen business case voor vele manieren van klimaatneutraal verwarmen. Hoe moeten al die GroenLinks wethouders hun ambities gaan waarmaken?
Als we vooruit kijken, naar het eind van het jaar, dan zal duidelijk worden dat de energiekosten fors lager worden omdat de gasprijs op de handelsmarkt sterk daalt. Wat betekent dat voor de warmtetransitie?
Begin dit jaar was er grote consternatie en veel zwarte pieten rondom de gasprijs, die veel sterker was gestegen dan de experts hadden verteld aan het ministerie. Bij EZK waren ze even vergeten naar de ontwikkelingen op de markt te kijken. Zodat de energiekosten niet met 100 euro maar met 300 euro zouden stijgen. Dit jaar zal de gasprijs weer alle aandacht krijgen, maar dan omgekeerd. De aardgasprijs op de markt is een dubbeltje goedkoper dan een jaar geleden. Dat betekent dat de energiekosten voor de burgers komende jaar fors omlaag gaan, nog eens gemiddeld 150 euro. Bij elkaar dus 250 euro per jaar (waarvan 150 euro van de markt en 100 euro van de regering).
Fijn voor de portemonnee, maar wat gebeurt er met de warmtetransitie? Het is nu al moeilijk om wijken van het gas af te krijgen. Voor zover ik weet, is er nog geen hele wijk van het gas af. Wel individuen die besluiten de gasaansluiting af te danken, maar niet een hele wijk.
“Enthousiaste bewonersgroepjes verdwijnen als sneeuw voor de zon”
Heel voorzichtig proberen gemeenten in nauw overleg met enthousiaste bewoners, het afschaffen van het aardgas te onderzoeken. En gelukkig is er wat geld gestrooid om proefwijken van de grond te krijgen, maar erg snel gaat het nog niet. De belangrijkste reden is dat er voor de meeste bewoners geen enkele reden is om het aardgas vaarwel te zeggen. De centrale verwarming op gas afschaffen, geeft een hoop gedoe en nu wordt het gas ook nog eens goedkoper. En minister Wiebes heeft al besloten dat er na 2022 geen aardgas meer uit Groningen komt, ook dat probleem is opgelost. Dus enthousiaste bewonersgroepjes zullen als sneeuw voor de zon verdwijnen als er niet iets anders gebeurd.
“Wiebeltax helpt klimaatneutraal verwarmen”
Wat zou er dan kunnen gebeuren? Een aardgasprijs van ongeveer een euro per m3 is nodig om businesscases te krijgen voor klimaatneutraal verwarmen. Dat kan door een wiebeltax in te voeren, een energiebelasting die afhankelijk is van de marktprijs en er voor zorgt dat marktprijs + heffing + BTW altijd uitkomt op een euro, bij elke marktprijs. Een andere mogelijkheid is om een CO2-budget in te voeren voor de niet-ETS bedrijven (huishoudens, kleine bedrijven en vervoer). Dat budget is nu 85 megaton en daalt dan conform het klimaatakkoord naar 60 megaton in 2030 en zo verder. De energiebedrijven moeten uit dat budget CO2-rechten kopen voor alle aardgas, benzine, diesel en dergelijke die zij aan hun klanten verkopen. Gegarandeerd dat de CO2-emissie omlaag gaat, en hoe hoog de gasprijs daarvoor moet worden zal dan blijken.