Frank van den Heuvel
5 december 2017
5 december 2017
Een Zwarte Piet-scenario voor gaswinning
Frank van den Heuvel: "Zwarte Piet en gaswinning hebben alles met elkaar te maken"Wat zien we tegenwoordig in deze decembermaand: alles ligt onder vuur. Is het misplaatste nostalgie? Vooruitgang? Andere tijden? Bewustwording? Nuancering? Meer oog voor alle groepen? Vanaf de jaren '70 neemt de kritiek op het roken toe. Het is minder cool. Medici doen onderzoeken en roken-gerelateerde ziektes komen vaker voor en worden ook als zodanig erkend. Er komen rookcoupés in trein en vliegtuig en vervolgens wordt de sigaret steeds verder verbannen: uit de klas, van de werkplek, uit de kroeg en nu steeds meer weg van sportclubs. Het is een mix van paternalisme en gezondheidsdenken. En beschermen van het kwetsbare. Wanneer stopt deze actie tegen het roken? Heel simpel: totdat de laatste sigaret gedoofd is.
Vuurwerk. Nog drie weken. Dan lezen we weer voor hoeveel geld we de lucht in geknald hebben. Het aantal toegestane knaluren in steeds meer gemeenten daalt fors en de ontmoediging gaat samen met vuurwerk op centrale plaatsen in de gemeente. Het nationaliseren van een privaat iets? Terug naar de overheid? En uiteindelijk zal de overheid, omdat de vuurwerkevenementen matig bezocht worden, stoppen met de show en is vuurwerk verdwenen. Het is eigenlijk ook iets vreemds: voor veel geld dingen verknallen.
“de ‘Randstedelijke arrogantie en geldlust’ als de grote drijfveer voor gaswinning”
Zwarte Piet?
Inmiddels is de Zwarte Piet-discussie minstens zo'n belangrijke traditie als
het feest zelf. Voor- en tegenstanders staan hard tegenover elkaar. Loopgraven.
Niet meer luisteren naar elkaar en bevolkingsgroepen trekken zich terug in hun
eigen wereld. De Zwarte Piet-discussie loopt volstrekt synchroon aan de
gaswinningsdiscussie. Voor bepaalde groepen gaat de strijd door zolang er in
november/ december nog één geschminkte en verklede Nederlander rondloopt en in
die andere discussie gaat de strijd door zolang er nog 1 kubieke centimeter gas
gewonnen wordt in Groningen. Het is ideologie geworden. ‘Roetveegpieten' als
compromis? Prima, dan is dat de nieuwe bovengrens en gaat de strijd verder. Een
mix van zwart/ gekleurd/ wit? Prima, maar de strijd gaat door. Zo zien we het
ook bij de gaswinningsdiscussie: ieder nieuw plafond is de nieuwe bovengrens;
daags erna gaat de strijd verder.
Is het een salamitactiek? Liever het maximale dan het optimale? Facts &
figures, andere meningen worden niet meer gehoord; zijn niet meer relevant. Dat
leidt tot verharding aan de andere kant. Beide kanten halen alles erbij. Tot de
Raad van State worden grondrechten, rechtsbeginselen en volgorde van
Grondwetsartikelen erbij gehaald. Anti-Zwarte Pieten-demonstranten hebben demonstratierecht.
De minister van Economische Zaken & Klimaat moet, aldus de Raad van State,
een nieuw gasbesluit nemen: veiligheid gaat voor winning. Interessant, want
eerder was een plafond vastgesteld dat fluïde was in koude winters. Dan gaat
blijkbaar de leveringszekerheid weer voor. De conclusie bij dit alles: niet
technologie, maar de rechtszaal bepaalt, maar ook de politiek en ook de mensen
zelf. Kortom: de duidelijkheid is er nog steeds niet. Evenals: waar willen we
naar toe?
Onlangs kwam Sinterklaas aan in Dokkum, Friesland. Het resultaat is bekend:
anti-anti-Zwarte Pieten-demonstranten namen het recht in eigen hand en stuurden
de ‘Randstedelijke arrogante grachtengordel' per bus terug naar huis. Hun
Friesland moet zuiver blijven en dus mét Zwarte Pieten. Inzake het gasdossier
spraken de Dokkumse buren, de Groningers, over de ‘Randstedelijke arrogantie en
geldlust' als de grote drijfveer voor gaswinning. Die Haagse geldwolven die
enkel de rijksbegroting voor ogen hebben, zitten verkeerd. Ook hier geldt: waar
willen we naar toe met gas, gaswinning, verduurzaming, transitie? Wie denkt nog
dat gaswinning en het energiebeleid technologische vraagstukken zijn? Of
juridische? Allemaal niet: het is sociologie. Het grote verschil is dat de
Zwarte Piet-discussie beperkt blijft tot het najaar, maar dat de
gaswinningsdiscussie non-stop voortgaat. Een (bijna) ingestorte schoorsteen op
het Gronings platteland is wat de vraagstukken bindt.
Frank van den Heuvel is werkzaam op het
gebied van Toezicht & Public Affairs