-Wat is er eigenlijk aan de hand rond elektriciteit?
Bart Kaas: “Het elektriciteitsnet wordt te intensief gebruikt en dat is een steeds groter probleem. Soms wordt er zoveel afgenomen, dat er niks meer valt af te nemen en soms zoveel geleverd dat het net verstopt raakt. Dat hang mede samen met de veiligheidseisen die gesteld worden aan de netten. Die leiden tot administratieve eisen of veiligheidseisen die ervoor zorgen dat er geen gebruikers mogen worden aangesloten.
Als reactie daarop zijn alle netbeheerders als een malle aan het bijbouwen en uitbreiden. Maar de transitie heeft een dermate snelle vaart genomen dat het niet valt bij te benen. Recent was het groot in het nieuws dat het hoogspanningsnet van TenneT in Limburg en Noord-Brabant vol zit voor zowel levering als afname, waardoor andere klanten niet kunnen worden aangesloten op het net.(1) Maar ook alle aanleg van zonneparken zorgt op zonnige dagen al heel snel voor een limiet. Er kan dan geen stroom meer bij op het net.”
“Als bedrijventerreinen onderling uitwisselen is het de bedoeling dat ze de infrastructuur zo min mogelijk belasten”
-Dus?
“Dus focus ik me op bedrijventerreinen, zo’n 3.500 verspreid over het land. Ze zitten vaak aan de rand van steden of dorpen. Het idee is om ze een hubfunctie te geven. Zo kunnen ze het lokale net ontlasten en flexibel omgaan met hun energieverbruik.”
-Leg eens uit?
Als er op een zonnige dag bijvoorbeeld een overschot is van zonne-energie, dan kunnen bedrijven hun productiviteit op dat moment opschroeven. Denk bijvoorbeeld aan het koelen van vis of fruit of ander producten die moeten worden ingevroren. Bedrijven kunnen dan extra hard hun koeling aanzetten en later weer wat minderen. Maar je kunt ook denken aan het elektrisch opladen van voertuigen bijvoorbeeld. Zo kan het lokale elektriciteitsnet een bufferfunctie vervullen en helpen om pieken af te vlakken, zowel in verbruik als in opwek.
-Wat zijn belemmeringen of hobbels in dit proces?
Een van de obstakels is de bureaucratie, administratie en regelgeving. De lokale uitwisseling is lang niet altijd makkelijk vanuit het regelgevend kader. De elektriciteitswet stamt nog uit ’98. De huidige minister is druk bezig met het ontwikkelen van een nieuwe energiewet die dit moet gaan ondersteunen. Het is echter een complex en daardoor stroperig proces.
Als bedrijventerreinen onderling uitwisselen is het de bedoeling dat ze de infrastructuur zo min mogelijk belasten. Er ontstaat een tussenlaag die er eerder nooit geweest is. Maar de nationale frequentie en stroomsterkte moet blijven communiceren met die lokale netten.
Het optuigen van een samenwerking kan ook lastig zijn. Om alle bedrijven op een terrein warm te krijgen. Als bedrijven zelf niet tegen een probleem aanlopen en vooral met hun primaire proces bezig zijn, hebben ze vaak weinig animo.”
“Soms moeten bedrijven gewoon wachten. Logischerwijs zoeken deze bedrijven nu naar andere oplossingen”
-Willen bedrijventerreinen dan wel meedoen?
“Ja, er is steeds meer interesse. Vooral omdat op bedrijventerreinen grote verbruikers zitten. Die lopen er als eerste tegenaan dat ze geen grotere aansluiting kunnen krijgen, en dus soms niet kunnen uitbreiden, elektrificeren of minder zonnepanelen kunnen plaatsen. Verschillende transportbedrijven willen bijvoorbeeld elektrische trucks gaan gebruiken, maar om deze op eigen terrein te kunnen laden is vaak een grotere aansluiting nodig.
En hoewel van oudsher bij de wet is geregeld dat netbeheerders een aansluitplicht hebben, kunnen ze de wachtlijsten niet meer wegwerken. Soms moeten bedrijven gewoon wachten. Logischerwijs zoeken deze bedrijven nu naar andere oplossingen.”
-Hoe ziet jullie ondersteuning eruit?
“TNO ontwikkelt in verschillende innovatieprojecten hulpmiddelen en pilots om innovaties te testen. Daarnaast zijn we ook bezig met ontwikkeling van een Flex Scan. Deze helpt ondernemers en bedrijventerreinen om energie flexibiliteit in kaart te brengen. En energieflexibiliteit is een belangrijke sleutel voor lokale afstemming en inpassing van extra vraag en aanbod. Bijvoorbeeld het slim laden van elektrische bestelbusjes, zwaar transport, maar ook het slim aansturen van een vrieshuis of batterij zijn bronnen van energieflexibiliteit. Veel ondernemers zijn zich nog niet bewust dat vraagsturing hen kan helpen bij de huidige problematiek, zeker wanneer verschillende ondernemers samenwerken op een bedrijventerrein en de handen ineen slaan.
Met deze Flex Scan kunnen we ondernemers en bedrijventerreinen zicht geven op verschillende eindsituaties, zodat ze weten met welke partijen ze het beste aan tafel kunnen gaan en hoe dat het beste zou kunnen werken. Het blijven altijd lokale afwegingen en keuzes. Met hulp van verschillende ondernemers in de IJmond zijn we nu een prototype aan het ontwikkelen. In de IJmond zijn bijvoorbeeld vrieshallen, metaalverwerkingsbedrijven, bedrijven met elektrische voertuigen en heftrucks en voedselbedrijven met buffers in hun processen.”
-En andere bedrijventerreinen?
“Er zijn in Noord-Holland enkel bedrijventerreinen die de stoute schoenen hebben aangetrokken en zelf zijn begonnen, met als eerste stap gezamenlijk energie inkopen. De volgende stap is dat ze verbruik en opwek op elkaar afstemmen. We verwachten dat dit de komende jaren een enorme vlucht gaat nemen.”
(1) Voorlopige stop voor nieuwe grootverbruikers van elektriciteit in Noord-Brabant en Limburg - TenneT
Tekst: Janneke Juffermans