Zoeken

De (echte) toekomst van de Europese gasmarkt

"De oude afhankelijkheidsstructuren die er nog zijn tussen Rusland en haar Europese afnemers zullen worden weggevaagd."

Vergeet Oekraïne. Vergeet "afhankelijkheid van Russisch gas". Afhankelijk? Ja, een paar landen in Oost-Europa die verzuimd hebben om hun Comecon-erfenis op te ruimen. Ik hoorde laatst dat in Boedapest 90% van de verwarming draait op gas. In Stockholm is dat 8%. Doe er eens wat aan, Boedapest.

Voor politici (uit beide kampen) is het "gaswapen" natuurlijk prachtig om zich belangrijk mee te voelen en het volk mee op te zwepen. Maar het is een achterhoedegevecht. De markt is al lang veel verder. De gasmarkt staat op het punt om een wereldmarkt te worden.

Op de Gastech LNG conferentie in Seoel vertelden vertegenwoordigers van Shell, Qatargas en andere bedrijven onlangs dat de gasmarkt in de komende tien jaar in omvang zal verdubbelen. Het aanbod van LNG zal (na 2017) fors toenemen, maar de vraag ook. De wereldwijde gasstromen zullen (het zal u niet verrassen) vooral naar Azië gaan. Ja, ook die beroemde LNG-exporten uit de VS waar Obama het over had. Oh ja, en ook alle nieuwe gas- en LNG-productie vanuit Rusland. Shell heeft zijn gashoofdkantoor al verhuisd van Den Haag naar Singapore.

Voor Europa betekent dit dat de prijzen vooral door de Aziatische markt bepaald zullen gaan worden. Europa raakt de controle over zijn eigen gasmarkt kwijt. Dat is slecht nieuws omdat gas daardoor (wellicht) duurder zal worden. Maar het is ook goed nieuws. Het betekent namelijk ook dat Europa deel zal gaan uitmaken van die "global gas market". De oude afhankelijkheidsstructuren die er nog zijn tussen Rusland en haar Europese afnemers zullen worden weggevaagd.

“De beste remedie tegen iedere vorm van economische “afhankelijkheid” is uiteindelijk de open, vrije markt.”

De gevolgen daarvan zijn heel eenvoudig te illustreren. Het enige dat je daarvoor hoeft te doen is te kijken naar de oliemarkt. Daar is dat namelijk al lang aan de hand. Wat de meeste mensen niet beseffen is dat de EU veel afhankelijker is van olie-importen dan van gas-importen. We importeren bijna al onze olie. En Rusland speelt ook in deze markt een cruciale rol! Daar komt bij: olie is veel belangrijker voor de economie (en moelijker te vervangen) dan gas.

Heeft u al iets vernomen over het "oliewapen" van Poetin? Ik denk het niet. De reden is dat olie een geïntegreerde wereldmarkt is, waarin boycots en sancties kansloos zijn. En bedenk dat ook de oliemarkt in grote mate wordt beheersd door staatsmonopolies, zoals Saudi Aramco. Toch kunnen deze bedrijven niet de rol spelen die Gazprom speelt op de gasmarkt. Er zijn er teveel van. De markt is te groot.

En laten we nu eens een keer lof toezwaaien aan Brussel. Aan de Europese Commissie. Die heeft deze ontwikkeling namelijk al jaren geleden voorzien. Die is al jaren bezig met het creëren van een goed-functionerende, concurrerende gasmarkt in Europa. Met het doel om Europa een stevige positie te geven in die open, concurrerende wereldmarkt die eraan zit te komen.

Rusland en sommige EU lidstaten (u mag zelf invullen wie dat zouden kunnen zijn ...) hebben dit project jarenlang geprobeerd te saboteren. De zaakjes waren toch allemaal prima geregeld met langetermijncontracten? Dat was toch allemaal veel beter voor de "leveringszekerheid"? Ja, en die Nabucco pijpleiding, dat was toch ook een lachertje?

Gelukkig hebben we inmiddels, dankzij de onverzettelijkheid van de Brusselse beleidsmakers, in West- en Noord-Europa een behoorlijk functionerende markt, die zo kan aansluiten op de wereldwijde LNG-gasmarkt en die we alleen nog hoeven uit te breiden naar Oost-Europa. Rusland is uiteraard van harte welkom om hierin mee te spelen. Net zo goed als Rusland ook van harte gaat meespelen in Azië. Maar als "wapen" zal Rusland haar gas niet meer kunnen inzetten - hooguit als zelfmoordwapen.

De beste remedie tegen iedere vorm van economische "afhankelijkheid" is uiteindelijk de open, vrije markt. In Europa kwamen nog tot ver in de 18e eeuw regelmatig plaatselijke hongersnoden voor, als oogsten mislukten. Daaraan kwam in de loop van de 19e eeuw een einde - door het ontstaan van een grote geïntegreerde landbouwmarkt. Dat is ook de beste oplossing voor de plaatselijke gasnoden die her en der nog de kop opsteken in Europa. Tenminste, als de leiders van de EU-lidstaten zich er verder niet mee bemoeien en gewoon doen wat Brussel zegt.

Karel Beckman

Karel Beckman is hoofdredacteur en mede-oprichter van de onafhankelijke website Energy Post.eu. Daarvoor was hij vijf jaar hoofdredacteur van European Energy Review en zes jaar energie-redacteur bij het Financieele Dagblad.