Rob de Wijk: "Principebesluit om onderzoek af te wachten is verstandig"
De PvdA is dus voorwaardelijk akkoord met de winning van schaliegas. Eerst moet een rapport van het ministerie van Economische Zaken worden afgewacht, dat moet uitwijzen of de winning schoon en veilig kan gebeuren. Als dat het geval is, zal het besluit tot proefboringen met een positief advies aan de leden worden voorgelegd, aldus PvdA-Kamerlid Jan Vos. Het principebesluit van de PvdA om proefboringen toe te staan als dat verantwoord is, lijkt mij verstandig. Want als het niet veilig en rendabel kan, dan moet inderdaad niet tot de winning worden overgegaan.
De partij geeft aan dat men niet meegaat met het sentiment van belangengroepen en milieuorganisaties die op voorhand weten dat proefboringen, laat staan winning, in een land als Nederland onverantwoord is. Ik vraag mij voortdurend af waarom die organisaties zonder enig onderzoek vooraf tot die conclusie komen. Experts zeggen dat de schaliegassituatie overal ter wereld verschillend is. Wat voor het ene winningsgebied geldt, hoeft niet voor het andere winningsgebied te gelden. Bovendien verschillen wetgeving en regels van land tot land. Universele uitspraken aan de hand van films als Gasland over de gruwelen van de schaliebonanza zijn dus onzin.
Ik geef overigens onmiddellijk toe dat er bij de voorstanders overtrokken verwachtingen van de winbare voorraden zijn. In Polen, dat in Europa het verste is met de winning van schaliegas, heerste aanvankelijk groot optimisme. Maar ExxonMobil twijfelde aan de feitelijke reserves en of het gas voor een aanvaarbare prijs uit de grond kon worden gehaald. Het gevolg was dat ExxonMobil zich terugtrok, hoewel andere bedrijven bleven. Een wezenlijk probleem voor Polen is dat momenteel 85% van de energievoorziening uit kolen en olie komt en dat gas een betrekkelijk ondergeschikte rol speelt.
Oekraïne was ook te optimistisch. Hier kreeg Shell een concessie. Oekraïense politici veronderstelden dat met de investeringen 10 miljard dollar gemoeid zou kunnen zijn, maar Shell temperde de verwachtingen. Eerst dienen 15 putten te worden geslagen als onderdeel van een omvangrijk onderzoeksprogramma.
Hoe het in Nederland zal verlopen, weet ik niet. Hier wordt verondersteld dat de exploratie van gas met ruim tien jaar kan worden verlengd. Voeg dat bij de ruim tien jaar die Groningse gasbel nog heeft en het is duidelijk dat ons land tijd koopt om zijn status als hekkensluiter op het gebied van duurzame energie in blessuretijd goed maken. Vandaar dat Nederland volgens Vos moet blijven mikken op 2050 als jaar waarin de energievoorziening volledig duurzaam moet zijn.
Dat is een mooi streven en moet voor de milieubeweging een reden zijn om met de PvdA mee te gaan. Maar Milieudefensie is ervan overtuigd dat als het onderzoek naar de risico's grondig en onafhankelijkheid plaatsvindt, de PvdA zal concluderen dat schaliegas niet veilig en tegelijkertijd economisch gewonnen kan worden. Milieudefensie stuurde met Greenpeace en het Wereld Natuur Fonds een brief naar de Kamer met een verzoek tot verlenging van het onderzoek dat nu onder regie van Economische Zaken plaatsvindt. Ook moet het moratorium op proefboringen worden verlengd.
Mijn probleem met de redenering van Milieudefensie is dat de uitkomst van het onderzoek bij voorbaat vast moet staan: boringen zijn onveilig en onrendabel. Komt er iets anders uit, dan is het onderzoek partijdig en oppervlakkig.
Ik vraag mij dan ook voortdurend af waar clubs als Milieudefensie bang voor zijn. Als zij overtuigd zijn van gevaren van de winning van schaliegas, dan kunnen zij het onderzoek in vertrouwen afwachten. Of is er een kans dat schaliegas toch veilig en rendabel winbaar is? Milieudefensie lijkt met zijn opstelling op deze uitkomst voor te sorteren.
Rob de Wijk is directeur van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) en professor Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden.
Volgt u Energiepodium nu ook op Twitter: @energiepodium