Jorien de Lege, Greenpeace: "Als EU-landen zich geen nationale doelen opleggen, zal de moeizame vooruitgang van nu terugvallen tot slakkentempo"
COLUMN Volgens cijfers van de Algemene Rekenkamer gaat het knudde met de geplande energierevolutie in Nederland. De budgetten zijn te krap, er is meer dan 10 miljard euro extra nodig om de afgesproken ambities te halen. Maar geld is niet het enige hete hangijzer: het budget dat wel beschikbaar is via de SDE+ wordt niet snel genoeg uitgegeven. Toch waren de doelstellingen vanuit Europa en de verplichtingen voor Nederland glashelder en bindend. De uitkomst van het SER-proces, gebundeld in het Energieakkoord, is zwaarbevochten en de noodzaak ervan wordt door alle partijen onderkend. Met andere woorden: Nederland heeft een veelbelovend pak papier afgeleverd maar schiet ernstig tekort in de uitvoering.
Vooral op het gebied van windenergie gaan procedures te traag en sneuvelen er buitensporig veel plannen. In dit tempo mogen we blij zijn als we rond de 12 procent hernieuwbare energie zitten in 2020, laat staan dat we de afspraak uit het Energieakkoord van 16 procent in 2023 gaan halen. Als Nederland nu niet een versnelling hoger gaat, dreigt het oh zo cruciale Energieakkoord een dode letter te worden en riskeren we naast gevaarlijke klimaatverandering torenhoge boetes uit Brussel.
Deze zorgelijke vaststelling over de kortetermijnprestaties van Nederland werpen de vraag op wat er eigenlijk gaat gebeuren na 2023. We weten dat we in 2050 minimaal 85 procent minder CO2 moeten uitstoten dan in 1990. We weten ook dat Europa zich vorig jaar het doel heeft gesteld om in 2030 tot een zeer bescheiden 27 procent schone energie te komen. En je kunt op je klompen aanvoelen dat er onder de huidige omstandigheden zelfs van deze ambitieloze doelstelling niets terecht komt.
“Nederland heeft een veelbelovend pak papier afgeleverd maar schiet ernstig tekort in de uitvoering.”
De algemene EU-doelstelling wordt niet verder uitgesplitst naar nationale targets, waardoor alle landen op elkaar gaan zitten wachten om de kastanjes uit het vuur te halen. En zelfs als dappere leden zoals Duitsland en Denemarken voor zichzelf een nationaal doel vaststellen, dan is dit niet bindend. Het is zoiets als stoppen met roken of gaan afvallen per 1 januari: iedereen weet dat het gezonder is, dat het moet kunnen en dat het nu ABSOLUUT MOET. En iedereen weet ook dat per februari meer dan de helft van de mensen de boel al weer heeft opgegeven. Zonder verplichting geen (schone) verlichting.
Als lidstaten zichzelf geen stevige nationale doelstellingen opleggen, zal de moeizame vooruitgang van nu terugvallen tot slakkentempo. Met het Energieakkoord gaan we van 4,5 procent in 2014 naar 16 procent in 2023: een gemiddelde groei van 1,27 procent per jaar. Een doorvertaling van het EU doel voor 2030 naar Nederland zou een terugval naar een gemiddelde groei van 0,9 procent per jaar betekenen. Trek je die lijn door naar 2050 dan kom je op een verbijsterende 45 procent in 2050. De helft van wat er nodig is om toekomstige generaties voor desastreuze klimaatverandering te behoeden.
Bij Greenpeace rekenen we al jaren voor wat er nodig is om in 2050 een hernieuwbare energievoorziening te hebben. Voor 2030 betekent dit 45 procent schone energie in de EU, voor Nederland zal dat getal niet veel lager uitvallen. Dat betekent dat er opnieuw een versnelling in de energietransitie moet plaatsvinden. In Nederland zal er tussen 2023 en 2030 een groei van ruim drie procent per jaar gehaald moeten worden. Dat is fors, maar het is naast broodnodig ook de meest zakelijke benadering. In de komende jaren wordt een grote stap gemaakt met wetgeving, zodat bijvoorbeeld windparken op zee sneller gerealiseerd kunnen worden. Er worden onder druk van het Energieakkoord langetermijninvesteringen gedaan in zaken als het elektriciteitsnet op zee, het opzetten van een laadnetwerk voor elektrisch rijden, etc. Het is zonde om die investeringen niet zo snel mogelijk te verzilveren.
Het is daarom zaak om de discussie over wind-op-land boven de specifieke locaties voor de korte termijn uit te tillen en deze voor eens en voor altijd te beslechten. Zonne-energie en aardwarmte zijn veelbelovend, als we de komende jaren onze afspraken nakomen en de basis leggen zal dit een steeds grotere vlucht nemen en zich verankeren in de maatschappij. En het allerbelangrijkste en tot nog toe ondergeschoven kindje: besparing. Terwijl we in Nederland hopen tijd en geld verliezen met gekissebis over windmolens en investeringskosten, liggen er 100 Petajoule aan efficiency te wachten om gerealiseerd te worden. Laten we daar vooral energie in gaan steken en de Hollandse Zuinigheid een nieuwe betekenis geven. Wilt u meer of minder energie verbruiken? Meer of minder kosten betalen? Meer of minder klimaatverandering? Nou. Dan gaan we dat regelen!