Het zou de auto van de toekomst worden. Voor mensen die dagelijks slechts 70 kilometer zouden rijden was een laadpaal niet nodig. Nadrukkelijk ging het hier niet om een elektrische auto, maar om de zonneauto. Na het winnen van de solarrace in Australië enkele jaren geleden, was het team van studenten en hoogleraren van de TU Eindhoven er van overtuigd. De revolutie was nabij. In sneltreinvaart veroverde Lightyear de harten van mensen, politiek en media. Het was aaibaar in alle opzichten. Jonge gasten die even de gevestigde autobranche zouden veroveren. Ze zouden alles anders doen.
“Zo was het met meer politici: wel aandacht, maar geen acties van hun kant”
Bij het project Lightyear komen twee dynamieken bij elkaar: slim ondernemerschap en de energiemarkt. Beide domeinen zijn in al hun ingewikkeldheid ook overzichtelijk. Eerst het slimme ondernemerschap. Voor een goede technische startup heb je vijf soort mensen – archetypen - nodig: idealisten, innovators, ondernemers, investeerders en mensen met doorzettingsmacht (vaak politici). Het interessante is dat de pioniers van Lightyear, studenten en hoogleraren, in die beginfase de idealisten en innovators ruimschoots aan boord hadden. Vanuit deze twee types werden snel investeerders gevonden. Ook kwam het jonge bedrijf veel in de media en dan trek je de aandacht van politici (ze houden van aandacht). Nu leek het dat deze politici met hun doorzettingsmacht Lightyear konden en wilden helpen. Helaas, dat gebeurde niet. Als voorbeeld klimaat-Eurocommissaris Frans Timmermans. Hij wilde wel met Lightyear op de foto, maar rolde de week erna rustig zijn plannen voor miljoenen laadpalen voor elektrische auto’s uit; terwijl Lightyear juist zoveel mogelijk zonder deze laadpalen wil opereren. Zo was het met meer politici: wel aandacht, maar geen acties van hun kant. Verder ontbrak het bij Lightyear aan echt ondernemerschap. Misschien nog wel de gedrevenheid van de jonge starters, maar de ervaring, grijze haren, gravitas waren afwezig. Een topteam bestaat nooit uit enkel jonge voetballers van 17-18 jaar. Hierdoor bleef het verhaal van Lightyear hangen in idealen, innovatie en niet ingeloste verwachtingen.
In de energiewereld moet je steeds de balans zoeken tussen duurzaamheid, leveringszekerheid en betaalbaarheid. Bij Lightyear zat de duurzaamheid wel goed, maar leveringszekerheid en betaalbaarheid zeker niet. Ieder half jaar werd de eerste productie uitgesteld en werd het model duurder. Maar het probleem zit volgens mij dieper.
“De eindeloze aandacht voor glamour en design van Lightyear leidde af van de hardere zaken”
De mensen aan het stuur waren autofreaks, die veel bezig waren met technologie en design. En dat terwijl meer dan 99% van de mensen heel eenvoudig denkt over een auto: hij moet mij zo snel en goedkoop mogelijk van A naar B brengen, en hij moet het altijd doen. Al het andere is opsmuk en eigenlijk niet nodig; voor bijna alle mensen. De Lightyear-top vindt auto’s te leuk, terwijl een pionier als Henry Ford massaproductie voor ogen had. Ford vond dat al zijn medewerkers snel een auto moesten kunnen kopen. De simpele T-Ford was geboren. Deze les van Ford, auto’s moeten goedkoop, saai en functioneel zijn, bleek goud waard. De eindeloze aandacht voor glamour en design van Lightyear leidde af van de hardere zaken. Demonstraties, foto-shots en filmopnames werden steevast in zonnige oorden gedaan. Waarom? Een zonneauto die het goed doet in regenachtig Nederland overtuigt echt. De top van Lightyear had iemand in het bestuur moeten hebben die totaal niks met auto’s en design heeft. Tegendenkers. Ondertussen vonden veel Brabantse ondernemers het geweldig met Lightyear geassocieerd te worden. Ze tekenden in voor de voorverkoop, serie 0, en legden eerst € 120.000,= en later tot € 250.000,= in. Lightyear 0 is er uiteindelijk nooit gekomen; it ’s all-in the name…Helaas is serie 1, het model voor de massa, eveneens onzeker geworden. Ook hier: de beoogde prijs gaat steeds omhoog, de start van de productie wordt steeds uitgesteld en de leveringsdatum schuift naar achteren. Terwijl juist nu snelheid geboden is omdat de gevestigde auto-industrie doordendert en de fabrieken met lopende band al klaar heeft staan. En misschien was het ook wel erg ambitieus om het oligopolie van een bedrijfstak van meer dan 100 jaar oud in enkele jaren te kunnen verslaan. Ook hier is voetbal weer de les: je kunt een goed team hebben, maar de tegenstander doet ook nog mee. Ondertussen ging de Lightyear publiciteitsmachine door tot enkele weken voor de surséance. Media, believers en bedrijfstop waren nog steeds in de roes van de aanstaande revolutie. Idealisten, Willy Wortels en zelfs investeerders maakten nog steeds te weinig gebruik van het realisme van echte ondernemers en doorzettingsmacht. PR won het van soliditeit. Icarus vloog in de Griekse oudheid te dichtbij bij de zon en zijn vleugels sneuvelden. De herintroductie van Spyker in Nederland enkele decennia geleden was meer glamour dan succes. De zwarte T-Ford en grijze haren waren hier nodig.
“Een auto is een simpel gebruiksvoorwerp. Niet meer”
Ervaring aan de top met mensen die deuken, butsen en krassen hadden opgelopen in eerdere trajecten waren hier waardevol geweest. Maar ja, butsen, deuken en krassen passen minder in het design van een mooie auto. En dan denk ik weer aan mijn oude dieselauto met 370.000 kilometer op de teller, waar eindeloos vaak vier tot vijf smerige jongens na de hockeywedstrijd in zaten en die van buiten krassen en deuken heeft veroorzaakt door mijzelf en onze dochter toen ze de auto voor het eerst een weekend leende. Een auto is een simpel gebruiksvoorwerp. Niet meer.