Voor de kust van Libanon, Egypte en Israël liggen relatief eenvoudig te ontginnen gasvelden. Het immer gevoelige Cyprus ligt eveneens in de nabijheid van deze gasvelden. Kortom, vele strijdende partijen komen elkaar weer tegen op een cruciaal moment en rondom een gevoelig onderwerp.
Karish, Hebreeuws voor ‘haai’, is de naam van een gasveld dat voor de kust van Israël ligt. Inderdaad, binnen de territoriale offshore gebieden van Israël, maar, volgens Libanon, voor een deel ook in het betwiste gebied. Kortom: strijd. Het gasveld wordt technisch en operationeel ondersteund door Energean Power, een Grieks-Brits concern dat ruime ervaring heeft met de exploitatie van dergelijke offshore gasvelden. Het geheel is een floating productie locatie die 75 kilometer van de Israëlische kust ligt in de Exclusieve Economische Zone van Israël. De jaarlijkse productie is 8 bcm en daarmee een belangrijke energiebron voor Israël; en deels ook voor de export bedoeld. In een tijd dat Rusland de export nagenoeg teruggebracht heeft naar nul voor het Westen, is dit niet onbelangrijk. Eveneens ligt er het gasveld Leviathan, het op éen na grootste gasveld in de Middellandse Zee. Een deel van het cluster aan gasvelden ligt iets zuidelijker en kijkt uit over de Gaza-strook; met de bekende gevoeligheden. Overigens als de exploitatie vredig gebeurt, dan is er gas voldoende voor iedereen. Het gevoeligst is het grensgebied Israël – Libanon. Zeker in een tijd dat Israël militaire en economische samenwerking aangaat met de Golfstaten (met name soenitisch), ligt de relatie met Libanon (Hezbollah) precair. Zoals bekend wordt de Hezbollah in Libanon gesteund door de sjiieten in Iran. En laat nu net Iran Israël als zijn grote vijand zien; en omgekeerd. Dat betekent dat Hezbollah in Libanon, met Iraanse steun zich laat gelden in dit energieconflict. Aldus ligt het gas waar Libanon en Israël beide aanspraak op maken gevoelig; zowel Karish als Leviathan.
“Behalve in de territoriale wateren van Egypte en Israël liggen er ook gasvelden in de nabijheid van Cyprus”
Andere gasvelden liggen voor de kust van Egypte. Het grootste veld hier is Zohr, dat gezien wordt als het grootste offshore gasgebied van de Middellandse Zee. Het gasveld is in 2015 ontdekt door het Italiaanse olie- en energieconcern Eni en dit bedrijf startte ook met de exploitatie. Inmiddels zijn de Egyptische overheid en Egyptische ondernemingen hierbij betrokken. Het land wil kennis en beschikbaarheid snel en goed voor zichzelf verwerven. Het is de Belayim Petroleum Company (Petrobel), een 50:50 joint-venture tussen het Italiaanse Eni en de Egyptische General Petroleum Corporation (EGPC), die het gasveld exploiteert. Voor het snel groeiende Egypte dat momenteel veel investeert in infrastructuur zijn het gas en de inkomsten hieruit meer dan welkom. De nieuwbouw in het land gaat zo ver dat Egypte zelfs een nieuwe hoofdstad, enkele tientallen kilometers buiten Caïro, aan het bouwen is. Hiervoor is gas nodig. Ook om de economie van het land op orde te krijgen.
Behalve in de territoriale wateren van Egypte en Israël liggen er ook gasvelden in de nabijheid van Cyprus; een ander gevoelig gebied. Het grootste veld is in 2015 al ontdekt en wordt geëxploiteerd door een Frans-Italiaans consortium (Eni en Total) en de revenuen gaan voor een belangrijk deel naar Cyprus. Cyprus is lid van de Europese Unie en dus worden deze voorraden, die nu interessant zijn om te winnen, meegenomen in Europese plannen als alternatief voor Gazprom-gas. Voor Cyprus is het een goede manier om dichterbij Europa te komen. Eveneens leent het gas zich voor LNG en het verschepen naar landen aan de Noordzee. Turkije kijkt mee. Het gaat hier om een gebied, waar Grieken en Turken, en Cyprioten natuurlijk, omheen dralen, claims hebben en elkaar bevechten. Diplomatiek, op zee en in grondstoffen.
En ook president Erdogan van Turkije wil een rol in blijven spelen. Scherp naar de Europese Unie, wantrouwend naar Israël, onafhankelijk willen opereren van de oliestaten, de lijn met Moskou openhouden en bemiddelaar willen zijn voor Turkse broedervolkeren. En eeuwig strijdend tegen Griekenland. Ook op en rond Cyprus.
“Want nucleair is energie en gaat, net als bij olie en gas, om geld, grondstoffen en macht”
Het Midden-Oosten blijft hét energiegebied van de wereld. Zeker nu Rusland afhaakt en niet meer levert aan het Westen. Nadat vele decennia de oliestaten aan de Golf oppermachtig waren, komen nu enkele gaslanden op. Hoe hoger de gasprijs, des te sneller de offshore exploitatie rendabel is. En zoals de olievelden in Koerdische gebieden gevoelig liggen en de zeestraten met olietankers strijdperk zijn van allerlei gevoeligheden (zie actuele discussie over vaarwegen aldaar), zo geldt dat ook voor de gasvelden offshore in de oostelijke Middellandse Zee. De marineschepen van Israël en Egypte hebben er een taak bij om de gasvelden te verdedigen en te beveiligen. De energieprojecten, dat is de andere kant, leiden ook weer tot allerlei vormen van samenwerking zoals tussen Egypte en Jordanië. Er worden gezamenlijk pijpleidingen aangelegd en er ontstaat economische afhankelijkheid. In de samenwerking laten ook Saoedi-Arabië en andere Golfstaten zich steeds meer zien en zoeken de gezamenlijkheid. Slimme en interessante olie-gas-deals zijn het gevolg. Daarnaast investeren de Golfstaten steeds meer in zonne-energie, zodat ook duurzame energie een push krijgt. De eerder genoemde strijd tussen sjiieten en soennieten belemmert ook hier verdere samenwerking. En waar Israël steeds meer optrekt met de soennitische landen, betekent dat dat land zich steeds verder verwijdert van Libanon; en dat bevordert de ruzie over Karish en Leviathan. En ondertussen willen Iran en Hezbollah Israël ook buiten allerlei nucleaire akkoorden met de Verenigde Staten en andere grote landen houden. Want nucleair is energie en gaat, net als bij olie en gas, om geld, grondstoffen en macht.