Frans Rooijers, CE Delft: "Frictie tussen zomer en winter"
Hoe gaan we onze woningen in de toekomst van energie voorzien? Sommige energie-experts beweren een simpel recept te hebben: neem 25 vierkante meter zonnepanelen, goede isolatie en een warmtepomp, en voilà: een huis is energieneutraal. Probleem opgelost? Nee. Want ze vertellen er niet bij dat een woning dan heel wat hulp van buitenaf nodig heeft.Voor een gemiddelde woning is het verbruik nu 1.650 kuub aardgas voor verwarming en 3.500 kilowattuur voor stroom en licht. Daarmee is de verhouding tussen de energie die we uit aardgas halen en die uit stroom 4:1. Dus het huidige elektriciteitsverbruik is slechts een vijfde deel van het energiegebruik van een woning, nog los van het totale energiegebruik van een huishouden met een auto voor de deur, een paar vliegvakanties en een hoop goederen en diensten.
Met goede isolatie en een warmtepomp is de energievraag van de woning terug te brengen tot 1:1. Dat is een woning met een lage warmtevraag, zeg het equivalent van 300 kubieke meter aardgasverbruik, 10 gigaloule per jaar. Een deel daarvan is voor warm tapwater. Met 25 vierkante meter zonnepanelen op je dak kan je vervolgens energieneutraal worden (2.000 kilowattuur voor de warmtepomp en 2.000 kilowattuur voor elektrische apparaten en licht). Hiervoor moet je al goed je best doen qua isolatie. De pubers moeten het huis uit zijn, anders lukt het niet.
“"De warmtetransitie is een interessante ontwikkeling voor woningeigenaren en energie(netwerk)bedrijven"”
De elektriciteitsproductie van de zonnepanelen door het jaar
heen, is grafisch te zien als een bult in juni/juli en een dal in december/januari.
De energievraag van apparaten en licht is vrij vlak in het jaar. De warmtepomp
draait juist in de winterperiode, dus precies omgekeerd aan de productie van
zonnecellen. Het gevolg is dat van de 4.000 kilowattuur van de zonnecellen er
in de zomer (april tot en met september) 1.300 kilowattuur teveel is, en in de
winter 1.300 tekort. De energiebedrijven lossen dit momenteel voor de klanten
op, maar dat zal spoedig gaan veranderen als de energiebedrijven ook
huishoudelijke klanten op uurbasis gaan afrekenen. Dan zal de klant moeten gaan
betalen voor het feit dat de elektriciteit die in de zomer het net op gaat veel
minder waard is dan de elektriciteit die in de winterperiode wordt gebruikt. Dat
staat nog los van de saldering van de energiebelasting die wordt gestopt, zoals het regeerakkoord heeft
aangekondigd. Dan wordt geen belasting meer teruggegeven voor teruggeleverde
elektriciteit, maar moet wel belasting
worden betaald voor alle elektriciteit die van het net wordt afgenomen.
Ook de huishoudelijke vraag gedurende een zomerse dag loopt vrij ongelijk met
het moment waarop het energie produceert. Want overdag, als niemand thuis is,
schijnt de zon volop. 's Avonds, als de computers, de elektrische kookplaat en
het licht aangaan, is het alweer voorbij met de productie van elektriciteit uit
de zon. Hiervoor zal een batterij van 10 kilowattuur soelaas moeten bieden.
Maar dan blijft toch nog de zomer/winter-frictie, want elke dag 15 kilowattuur
elektriciteit uit de zon maak je niet op. Die zal tegen een nihiltarief aan het
net worden teruggeleverd.
Dan hebben we ook nog de opwarmcapaciteit. Die is voor een cv-ketel op gas
circa 10 kilowattuur, waarbij het gasnet dat kan leveren voor alle
aansluitingen tegelijkertijd. Als dat met elektriciteit moet gebeuren, zelfs
als woningen sterk geïsoleerd zijn, zal het elektriciteitsnet toch nog
gemiddeld 5 kilowattuur extra moeten leveren, terwijl dat nu slechts is
ontworpen voor 1,5 kilowattuur per aansluiting gelijktijdig.
Kortom: de warmtetransitie is een interessante ontwikkeling voor woningeigenaren
en energie(netwerk)bedrijven.
Frans Rooijers is Directeur van CE Delft