ABN AMRO energie-econoom Van Cleef: "Transitie vergt behalve dialoog ook daden"
Op 26 juli 2012 ‘stuurde' de president van de Europese Centrale Bank (ECB) Mario Draghi de koers van de euro met zo'n 190 pips omhoog, oftewel steeg de EUR/USD koers van 1,2130 naar 1,2320. In de voorafgaande weken was de koers van de euro ten opzichte van de dollar gedaald van bijna 1,50 naar bijna 1,20 en begon de markt te twijfelen aan de bestendigheid van de munt en de muntunie. In zijn befaamde speech had Draghi de markt ervan verzekerd dat de ECB zou doen "whatever it takes" om de euro binnen het mandaat te beschermen.
In de jaren daarna zou Draghi het begrip ‘verbale interventie' nog verder verfijnen. Het sturen van de markt met behulp van woorden in plaats van daden als nieuw - maar vooral doeltreffend - financieel instrument had zijn waarde bewezen. Hierbij merk ik wel op dat uiteindelijk vaak toch de daad bij het woord gevoegd moet worden. Verbale interventie zou daarom vooral een middel moeten zijn om richting te geven en tegelijkertijd tijd te winnen om daden voor te bereiden.
Opportunistisch
Verbale interventie wordt inmiddels overal toegepast. De laatste weken zien we dat diverse leden van de OPEC (Organisation of Petroleum Exporting Countries) het middel aangrijpen om te proberen de enorme daling van de olieprijs te stoppen. Vertegenwoordigers van diverse OPEC-landen (Iran, Venezuela, Nigeria, Verenigde Arabische Emiraten, Saudi-Arabië) hebben aangegeven dat zij misschien bereid zijn om eventueel een vergadering te beleggen samen met niet-OPEC-landen (lees vooral Rusland), waarin gesproken kan worden over het wellicht neerwaarts aanpassen van het huidige iets te hoge olieproductieniveau. Ook hier reageerde de markt verheugd: de olieprijzen stegen van USD 27/vat naar bijna USD 37/vat in een week tijd.
““Richting ontbreekt en tijd wordt niet gebruikt om eenduidig beleid te maken, laat staan om over te gaan tot actie””
Er zal actie ondernomen worden, en het huidige overaanbod - dé reden van de lage olieprijs - gaat naar beneden. Tenminste, dat is wat de markt denkt. Toch is dit erg opportunistisch gedacht. Er zal geen enkel OPEC-land bereid zijn de productie te verlagen onder de huidige marktomstandigheden. Dat is simpelweg omdat een andere olieproducent het ingeleverde marktaandeel direct zal ‘inpikken'. Een gecoördineerde productieverlaging zou daarmee slechts een tijdelijk prijsopdrijvend effect veroorzaken. Voorlopig hebben enkele olieproducenten afgesproken om de productie niet verder te verhogen. Daarin verschilt vooralsnog de verbale interventie van de OPEC ten opzichte van de ECB: het uiteindelijk overgaan tot actie.
Verbale interventie-kaart
Ook op andere terreinen op de energiemarkt wordt momenteel veelvuldig de zogenaamde ‘verbale interventie-kaart' gespeeld. We moeten in Nederland en Europa werken aan een zo snel mogelijke transitie van de energiemix. Toch zien we de regering maar vooral de oppositie veelvuldig bijna ieder energietype afdoen als niet geschikt voor de Nederlandse, dan wel Europese energiemix. Waar in de discussie veiligheid, leveringszekerheid en betaalbaarheid de hoogste prioriteit zouden moeten krijgen, is de realiteit soms ver te zoeken. Omdat er voor iedere energiebron wel tegenstanders te vinden zijn, is de aanstaande energiedialoog bij voorbaat al een erg lastige.
Niet productief
Verbale interventies tegen het gebruik van gas, kolen en olie, lijken op het eerste gezicht logisch. Toch blijven deze energiebronnen voorlopig onmisbare bestanddelen van de energiemix. Vreemd genoeg is de oppositie tegen wind op land, wind op zee, biomassa en zelfs het Emission Trading Scheme (ETS) bijna net zo sterk. Erg productief is het allemaal niet. De richting ontbreekt en de (volgens sommigen verloren) tijd wordt vooralsnog niet gebruikt om een eenduidig meerjarig beleid te maken, laat staan om over te gaan tot actie.
Produceerden we in Europa maar wat meer olie, dan had Mario Draghi wellicht zijn mandaat wat breder kunnen trekken en had hij met behulp van "whatever it takes" de energiedialoog, en vervolgens de energietransitie, in goede banen kunnen leiden.
Hans van Cleef is senior sector econoom energie bij ABN AMRO Bank