Zoeken

Slim netbeheer vraagt slimme wetgeving

Netbeheerders vragen met een 10 punten plan om een spoedwet die capaciteitsproblemen versnelt op kan lossen.

Het Nederlandse elektriciteitsnet mag een van de meest betrouwbare ter wereld zijn, het is nog niet in staat om de energietransitie te faciliteren. Eind november vond in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek plaats, waarbij de netbeheerders een ’10 punten-plan’ presenteerden. Zo zou een spoedwet op korte termijn extra ruimte op het net moeten creëren.

“Positieve groei groene energie vraagt dringend om aanpassingen elektriciteitsnetwerk”

Tweede Kamerleden, in casu de energiespecialisten van de belangrijkste politieke partijen, marktpartijen, netbeheerders en wetenschappers. Ze waren op 28 november allemaal aanwezig om hun licht te laten schijnen over de capaciteitsproblemen in het elektriciteitsnet in sommige delen van Nederland. De problemen spelen met name in de meest dunbevolkte streken, omdat de grond daar het goedkoopst is en dus gewild bij ‘zonneboeren’: exploitanten van velden met zonnepanelen, die als paddenstoelen uit de grond schieten. “In het licht van de energietransitie is dat een positieve ontwikkeling,” vindt Peter Hofland, woordvoer van Liander, dat ongeveer een derde van Nederland als werkgebied heeft. “Maar hoe goed en betrouwbaar ook, het huidige Nederlandse elektriciteitsnet is nooit ontworpen voor zo’n grootschalige teruglevering van duurzaam opgewekte energie. Zowel in de techniek, in de wetgeving als in de doorberekening van de kosten zijn aanpassingen nodig om het wel geschikt te maken.”

“Regelgeving nog niet klaar voor slimmer netbeheer”

Tijdens het rondetafelgesprek rekende CEO Peter Vermaat van Enexis voor dat de netbeheerders de afgelopen jaren miljarden hebben geïnvesteerd om honderden producenten van duurzame energie met een gezamenlijke productie van zo’n 9 Gigawatt aan te sluiten. “Dat is vergelijkbaar met het opwekvermogen van vijftien grote traditionele energiecentrales, nou net de vraaggestuurde grootschalige productie-eenheden waar het elektriciteitsnet op maat voor is gemaakt.”

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft berekend dat er in 2030 circa 60 GW aan hernieuwbare energie zal worden geproduceerd. Hofland: “Nog los van factoren als een tekort van 70.000 technici en meerjarige vergunnings- en inspraakprocedures bij de bouw van elektriciteitsstations, is uitbreiding van het elektriciteitsnet alleen niet voldoende. Om de energietransitie betaalbaar te houden is het belangrijk dat netbeheerders slimme oplossingen en innovaties inzetten. We kunnen het net slimmer benutten en onnodige kosten en werk voorkomen, maar de wet- en regelgeving is daar nu nog niet op ingericht. Daarover zijn we in gesprek met het ministerie van Economische Zaken en klimaat (EZK)’’

“Nieuw energiesysteem niet langer vraaggestuurd”

In de wetenschap dat de maximale stroomvraag in Nederland in de winter maximaal 25 GW is, leidt de energietransitie volgens de netbeheerders tot een nieuw energiesysteem dat niet langer vraaggestuurd is. Aanpassing van het elektriciteitsnet aan die nieuwe realiteit is, benadrukken ze, alleen mogelijk als er meer regie komt op de energietransitie in het algemeen en de groei van de duurzame energieproductie in het bijzonder. Tijdens het rondetafelgesprek werd een ’10 punten-plan’ gepresenteerd, dat technische, bestuurlijke en tarief-gerelateerde maatregelen behelst. “Waar, wanneer en hoe gaan we het nieuwe energiesysteem realiseren?” vat Han Slootweg het 10 punten-plan samen. Volgens de Enexis directeur Netstrategie en hoogleraar aan de TU Eindhoven is er bijvoorbeeld behoefte aan een ‘spoedwet Ruimte op het Net’ die uiterlijk medio 2020 al in werking treedt en, what’s in a name, snel extra wettelijke mogelijkheden creëert voor de netbeheerders om het netwerk beter uit te nutten. “Door daarnaast de AMvB ‘Besluit uitvalsituaties’ uiterlijk 1 juli 2020 in werking te laten treden, kunnen hoogspanningsnetten en daarmee verbonden hoogspannings- en middenspannings-stations worden vrijgesteld van de zogenaamde ‘redundantie-verplichting’. De in deze netten aanwezige reservemarges kunnen daardoor worden benut voor het transport van duurzame energie.”

“Eerlijke verdeling kosten door producenttarief”

Volgens Slootweg willen de netbeheerders de energienetten zo efficiënt mogelijk in kunnen zetten, met behoud van leveringszekerheid en tegen de laagst mogelijke kosten voor alle gebruikers van de netten. “In dat verband pleiten we voor het stimuleren van energieopslag, een slimmer subsidiebeleid en een eerlijker verdeling van de kosten, bijvoorbeeld door een ‘producenttarief’ in te voeren voor producenten van duurzame energie, zodat zij ook bijdragen aan de kosten van het elektriciteitsnet.”