Zoeken

Tekort aan systeemdenkende ingenieurs

Paulien Herder, TU Delft: "Nederlandse Technische Universiteiten koplopers in onderwijsvernieuwing"

De energietransitie vraagt systeemdenkers; ingenieurs die nieuwe technieken kunnen invoegen in bestaande netwerken. Dat stelt Professor Paulien Herder, Hoogleraar Engineering Systems Design in Energy & Industry aan de TU Delft.

In hoeverre is het tekort aan technisch geschoolde studenten een bedreiging voor de Nederlandse energiesector?
"Ik zie in de energiesector in de academische hoek vooral een gemis ontstaan aan zogenoemde system integrators. Dus aan ingenieurs die goed zijn in systeemdenken en weten hoe je nieuwe duurzame energietechnologieën inpast in bestaande netwerken. Het is een nieuwe beroepsgroep waarnaar wereldwijd steeds vraag naar komt, maar waar bestaande opleidingen nog niet echt voor zijn ingericht. Eerder dit jaar hebben we vanuit het Delft Energy Initiative het aanbod van energieonderwijs van de TU Delft geïnventariseerd en ook bedrijven gevraagd waar ze voor de komende jaren tekorten zien ontstaan. Uit die rondvraag bleek de behoefte aan deze nieuwe technici ook."

Speelt de branche hier voldoende op in?
"We werken als TU al veel samen met het bedrijfsleven om mensen goed opgeleid te krijgen. Denk bijvoorbeeld aan de vele DreamTeams die we hebben, zoals het FORZE Formula Zero team dat rijdt op waterstof en elektriciteit, de zonnewagen Nuna en het Solarboatteam. Dat zijn hele zichtbare studentenprojecten waar ook altijd bedrijven bij zijn betrokken. We werken op onze faculteit Techniek, Bestuur en Management veel met afstudeerateliers. Daarin doen groepen studenten onderzoek dat wetenschappelijk uitdagend is en voor bedrijven relevant. Doorgaans gaat het daarbij om grote bedrijven. We bekijken nu of door de opzet van een pool van kleine bedrijven de toegang van het mkb tot het wetenschappelijk onderwijs kan worden verbeterd. Kleine ondernemers kunnen dan een student voor een halfjaar onderzoek laten doen. Dan zou het ook goed zijn als die ondernemers wat makkelijker in zee gaan met studenten en afstudeerders die geen Nederlands spreken. Want bedenk dat van onze masterstudenten zeker de helft uit het buitenland komt. En die gaan nadat ze zijn afgestudeerd heus niet allemaal terug. Er is echt sprake van een braingain, mits er natuurlijk hier banen voor ze zijn."
““Colleges zijn al lang geen eenrichtingsverkeer meer””

Hoe kan het technisch onderwijs aantrekkelijker worden gemaakt?
"Dingen kunnen altijd beter, maar in onderwijsvernieuwing en nadenken over de ingenieur van de toekomst zijn Nederlandse technische universiteiten wereldwijd koplopers. De vernieuwing gaat snel. Colleges zijn al lang geen eenrichtingsverkeer meer. Lessen zijn veel meer interactief en een combinatie van contactonderwijs en online leren door toepassing van concepten als blended learning, flipping the classroom en Massive Open Online Courses (MOOC's). Docenten haken meer in op ontwikkelingen in de praktijk, met gastsprekers uit het bedrijfsleven die studenten laten zien in wat voor beroepsveld ze straks terechtkomen en hoe leuk dat ze dat zullen vinden. Nu een aparte opleiding inrichten voor systeemintegrators gaat misschien wat ver. Mensen die nu uitstromen proberen we die kennis al mee te geven door ze minors en keuzevakken op het gebied van systeemintegratie aan te bieden. Echte slimmeriken kunnen een honoursprogramma volgen. Zo'n aanvullend programma helemaal inrichten op systeemintegratie is ook een optie."

In hoeverre zijn er, ruim een jaar na ondertekening, resultaten geboekt met het Techniekpact?
"Vernieuwingen in het onderwijs hebben een lange doorlooptijd. Het effect ervan zie je pas na een jaar of vier. Het is dus nog te vroeg om iets concreets te zeggen over wat het Techniekpact uithaalt. Gelukkig neemt de instroom van studenten toe, TU-breed met een procent of tien. Bij de opleiding elektrotechniek is de instroom in de afgelopen jaren haast verdubbeld. Komend collegejaar start het beurzenprogramma van de Topsector Energie, de Community for Energy Top Talents - CETT. Het is in samenwerking met de TU Delft ontwikkeld en komt beschikbaar voor energie-masterstudenten op academisch niveau. Deze beurzen zijn bedoeld om een energie-community te smeden in Nederland. We willen leden van deze gemeenschap als ambassadeurs laten optreden voor energie-gerelateerde opleidingen en banen. Bedrijven financieren die beurzen en zullen daarmee vooraan zitten bij de selectie van afstudeerders tot werknemers."

Professor Paulien Herder is Hoogleraar Engineering Systems Design in Energy & Industry aan de TU Delft en Voorzitter van het Delft Energy Initiative. Ook is ze lid van het Topteam Energie, onderdeel van het Nederlandse Topsectorenbeleid.