Zoeken

Opzeggen klimaatakkoord zet Trump op ramkoers met China

Rob de Wijk over de vraag of Trump een tweede Hoover is

Na de verkiezing van Donald J. Trump tot president van de Verenigde Staten veerden de beurzen op. De reden was simpel: tijdens zijn overwinningsspeech kondigde hij aan de hele Amerikaanse infrastructuur te gaan herbouwen. Ook ziekenhuizen en scholen zouden op de schop gaan. Maar er was meer. De beurzen waren ook niet vergeten dat Trump het klimaatakkoord van Parijs van 2015 wil afschaffen, omdat hij vindt dat klimaatverandering niet door de mens maar door ‘het weer' komt. Volgens geruchten afkomstig uit zijn transitieteam zou Trump binnen een jaar het klimaatakkoord willen opzeggen. Feitelijk gaat dan een vierjarige uittredingsprocedure in.
Maar die zou kunnen worden omzeild doordat de Verenigde Staten zich terugtrekken uit het klimaatakkoord van 1992, dat de basis voor het akkoord van Parijs is. Daaruit terugtrekken kan binnen een jaar. Vervolgens kan Trump met een presidentieel bevel de Amerikaanse handtekening onder het Parijse akkoord ongedaan maken.

Trump gaf al aan weinig te voelen voor de nieuwe economie met zijn zonnepanelen en windmolens, en dat hij weinig op had met restricties voor olieboringen in kwetsbare gebieden en de productie van schaliegas en -olie te willen stimuleren. Met Trump is er hoop op stevige binnenlandse investeringen en de terugkeer naar de oude economie die op fossiele brandstoffen draait. Dit alles past volledig in zijn protectionistische en isolationistische politiek: laat de rest van de wereld maar doen wat ze willen, wij bepalen onze eigen koers.

““Steden, staten en bedrijven nemen hun verantwoordelijkheid””

Paradoxaal zou juist daarom de hosanna op de beurs wel eens prematuur kunnen zijn. Kijk maar naar het verleden. In 1930 tekende president Herbert Hoover de Smoot-Hawley wet die de eigen banen door middel van importheffingen moest beschermen. Het gevolg was een dispuut met de Europese handelspartners over de Amerikaanse wens om met importheffingen en devaluatie een handelsvoordeel te krijgen. Deze strijd verdiepte en verlengde de Grote Depressie. Ideeën over hekken tussen Mexico en Amerika en handelsoorlogen met China zouden erop kunnen duiden dat Trump een tweede Hoover is.

Toch is het de vraag of het zover komt. Neem het klimaatakkoord van Parijs. Opzeggen leidt tot nationale en internationale protesten. Hij komt op ramkoers met China te liggen dat met Amerika de cruciale factor achter het akkoord was. De vraag is of dit akkoord belangrijk genoeg is om ruzie met China te maken. Bovendien zijn er bewegingen dat in Amerika steden, staten en bedrijven hun verantwoordelijkheid aan het nemen zijn. Neem Californië waar gouverneur Schwarzenegger al in 2006 een baanbrekende wet tekende die bepaalde dat binnen 13 jaar de hoeveelheid broeikasgassen met 25 procent moet worden gereduceerd. En zo zijn er talloze voorbeelden.
Ook bedrijven raken steeds meer overtuigd van het feit dat het zo niet verder kan. Onlangs schreven Nederlandse bedrijven als Eneco, het Havenbedrijf Rotterdam, Siemens, Shell en Van Oord in een brief aan het kabinet "ervoor te pleiten vaart te maken met de energietransitie". Deze beweging is ook in Amerika zichtbaar. Bedrijven zien in dat in de energietransitie hun nieuwe verdienmodel zit.

Het is daarom zeer de vraag of Trump deze beweging kan stoppen. Ik denk van niet. Wat Trump doet is een achterhoedegevecht dat schade aan de energietransitie kan opleveren, maar deze niet kan stoppen.

Rob de Wijk is directeur van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) en professor Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden. In zijn column gaat hij in op de energievoorziening in het licht van de internationale verhoudingen.


Rob de Wijk

Rob de Wijk is directeur van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) en professor Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden. In zijn column gaat hij in op de energievoorziening in het licht van de internationale verhoudingen.