Op het vlak van CO2-reductie houdt de regering enerzijds de blik breed, gericht op wereldwijde beperking van schadelijke emissies. Zij stelt zich immers terughoudend op zodra het gaat om het belasten van CO2-uitstoot in Nederland. De CO2-heffing voor bedrijven die een week voor de Provinciale Statenverkiezingen in maart werd aangekondigd, leek enkele weken later alweer gereduceerd te worden tot een milde maatregel die de zware industrie deels vrijstelt.
Het belangrijkste argument dat hiervoor telkens wordt opgevoerd, is dat carbon leakage voorkomen moet worden: wanneer je de uitstoot van grootbedrijven te hard aanpakt, vertrekken zij naar het buitenland. Aangezien in veel landen de milieuwetgeving minder streng is, kunnen ze daar nog veel vervuilender te werk gaan. Oftewel: een hoge CO2-belasting hier, leidt mogelijk tot een toename van CO2-uitstoot elders. En dat moeten we niet willen.
“Uitstoot is uitstoot, klimaatverandering houdt niet op bij de grens”
Hoewel op dit standpunt het nodige is af te dingen (zo hangt de beslissing van een multinational om Nederland al dan niet te verlaten niet af van één, maar van vele nauw met elkaar verweven factoren), juichen wij alleen maar toe dat het kabinet breder kijkt dan Nederland als het gaat om CO2-uitstoot, en zich ook zorgen maakt over emissies elders ter wereld. Immers: uitstoot is uitstoot, klimaatverandering houdt niet op bij de grens.
Des te meer verbaast het ons dat de regering vervolgens nauwelijks thuis geeft als het gaat om CO2-reducerende projecten die zich deels buiten Nederland afspelen. Het Rijksbrede Programma Circulaire Economie heeft de potentie om veel CO2-reductie te realiseren. Door materialen of producten langer in de kringloop te houden, hoeven immers minder ruwe grondstoffen gedolven, bewerkt en vervoerd te worden. Bij veel van deze initiatieven vindt CO2-reductie echter aan het begin van de keten, dus in het buitenland, plaats. Dit programma heeft een aantal actieagenda’s, waaronder die in de bouw. Met name de betonsector kan sterk bijdragen aan CO2-reductie, maar er worden nauwelijks middelen ter beschikking gesteld om dit effectief ten uitvoer te brengen. Hier kiest het kabinet dus niet voor de goedkoopste optie per vermeden ton CO2, iets wat wel steeds gepredikt wordt.
Ook een zeer effectief project als het gaat om CO2-reductie, het REDD+ Business Initiative, kan op weinig steun van de Nederlandse regering rekenen. In dit programma werken bedrijven samen aan het behoud van tropische bossen, een van de meest kosteneffectieve manieren van CO2-reductie. Maar wederom betreft het CO2-reductie elders, in tropische gebieden in dit geval, en geeft de overheid niet thuis.
Gaat het om dit soort initiatieven, gericht op duurzamer produceren in het algemeen, ongeacht waar de meeste CO2-uitstoot wordt voorkomen, dan staat bij het kabinet ineens de boekhouding voor ‘Parijs’ voorop. Er wordt gewezen op de verantwoordelijkheid voor het behalen van de Nationally Determined Contributions (NDC’s), de per land gedefinieerde doelstellingen in het Parijsakkoord. Hier spreekt de regering met gespleten tong: enerzijds de zware industrie in Nederland niet willen belasten omdat zij anders elders nog vervuilender zou gaan produceren, anderzijds CO2-reductie elders niet willen steunen omdat dit niet meetelt voor onze eigen boekhouding.
“Kabinet, toon leiderschap. Meet niet met twee maten!”
Kabinet, toon leiderschap. Ga staan voor je werkelijke prioriteiten en meet niet met twee maten. Dus richt óf je pijlen op ‘Parijs’ en belast dan ook de CO2-uitstoot van grote bedrijven in Nederland fors. De cynicus zou zeggen: je hoeft zelfs niet te treuren in het hypothetische geval dat zij naar het buitenland vertrekken: dat komt onze NDC’s alleen maar ten goede! Óf belast grote bedrijven niet, om te voorkomen dat ze elders vervuilender te werk gaan. Maar steun dan ook projecten die die vervuiling elders op de wereld tegengaan.
Overigens is er nog een derde optie, die wij als MVO Nederland van harte aanbevelen. Benader duurzaam ondernemen, inclusief het drastisch verlagen van CO2-uitstoot, integraal. Voer dus én een substantiële CO2-heffing in voor alle CO2-uitstoot in Nederland en steun tegelijkertijd projecten die CO2-emissies elders voorkomen of compenseren. Wees niet kortzichtig door je te beperken tot CO2-reductie binnen de landsgrenzen, maar houd het mondiale plaatje voor ogen. Daarmee neemt Nederland haar morele verantwoordelijkheid in het tegengaan van klimaatverandering. Dat is toch het minste wat het zogenaamd ‘groenste kabinet ooit’ kan doen.