Karel Beckman: "Tien grote energiebedrijven hebben zelf de markt niet goed ingeschat"
De markt verkeerd inschatten - tja. Het kan de besten overkomen. Vraag maar aan Vattenfall. Gasunie. Tennet.
Of aan die tien CEO's die in oktober in Brussel een super-persconferentie hielden om te erkennen dat ze de markt verkeerd hebben ingeschat. Nou ja, ze zeiden het niet precies op die manier. Ze zeiden, de markt werkt niet - en daarom hebben wij hem verkeerd ingeschat. Het is de schuld van de scheids!
Tja. Overheden hebben inderdaad voor Sinterklaas gespeeld en enorme subsidies uitgedeeld aan duurzame energie. Dat heeft bijgedragen aan een forse overcapaciteit in de markt. Maar hebben de grote energieboeren dat echt niet zien aankomen?
De Energiewende loopt heus al een tijdje, hoor. Marc Chavannes schrijft in NRC Handelsblad (26 oktober) "zonder Fukushima geen Energiewende", aber das ist natürlich Quatsch. Het Stromeinspeisungsgesetz dateert van 1990 en het Erneuerbare-Energien-Gesetz van 2000. En hebt u wel eens gekeken wat de Duitsers in hun plannen hebben ingeboekt aan energiebesparing? Dat gaat echt om heel grote getallen.
Ik sprak onlangs iemand die werkt bij een multinationale toeleverancier voor de energiesector. Hij vertelde me dat hij en zijn collega's van hun stoel vielen toen ze toenmalig minister van Economische Zaken Brinkhorst een aantal jaren geleden hoorden vertellen dat er capaciteit bijgebouwd moest worden. Nieuwe kolencentrales moesten er komen! Terwijl, zei hij, iedereen in zijn branche wist dat energiebesparing en de sterk stijgende efficiëntie (zowel bij productie als consumptie van energie) zouden leiden tot een lager verbruik.
““Het punt is dat de transitie ergens pijn moest gaan doen””
Jawel, de CEO's hebben gelijk als ze stellen dat het Europese emissiehandelssysteem niet werkt en dat mede daarom hun gascentrales niet rendabel zijn. Maar wat als het systeem wel zou hebben gewerkt? Dan hadden ze hun kolencentrales moeten sluiten in plaats van hun gascentrales. Wat is het verschil? Voor de CO2-uitstoot is er een verschil, maar voor de bedrijven zelf had het weinig uitgemaakt.
Het punt is dat de transitie ergens pijn moest gaan doen. Dat was onvermijdelijk. Ik kan me niet voorstellen dat de CEO's echt geloofden dat het allemaal win-win zou worden.
En om dan ook nog eens te gaan schermen met de dreiging van black-outs. Gerard Mestrallet van GDF Suez: "The risk of black-outs has never been higher". Je moet maar durven. Als ik politicus was, zou ik zeggen: als de energiebedrijven geen back-up kunnen leveren, doen we dat als overheid toch lekker zelf. De netbeheerder schaft maar een paar centrales aan. Capaciteit genoeg! Wie heeft de energiebedrijven hiervoor eigenlijk nodig?
Waarom konden de CEO's niet gewoon - in plaats van te zwartepieten - eerlijk zeggen dat ze een béétje hebben zitten slapen? Dat beseffen ze heus wel. Peter Terium van RWE, die ook in Brussel was aangeschoven, beseft het in ieder geval.
““RWE heeft achter de schermen de bakens al verzet””
Terium heeft nog zeer onlangs, in september, een nieuwe strategie voorgelegd aan zijn Raad van Commissarissen. Die wordt op dit moment binnen het bedrijf verder besproken. Ik weet dat uit twee interne documenten van het RWE management die door iemand aan mij ter hand zijn gesteld - een ‘Strategic Roadmap' en een document getiteld ‘RWE's Corporate Story'.
Daaruit blijkt dat RWE achter de schermen (het bedrijf wilde overigens geen commentaar geven) de bakens al heeft verzet. De nieuwe strategie van RWE komt erop neer dat het afziet van verdere investeringen in zijn conventionele centrales ("we have to live with our assets and make the best of them") en "waarde wil gaan creëren door de transitie naar een toekomstige energiewereld te leiden".
RWE erkent in deze Strategische Evaluatie impliciet dat het de duurzame boot heeft gemist. Gedecentraliseerde en gesubsidieerde elektriciteitsproductie is "de enige nieuwe groeisector in de Europese stroomproductiemarkt", constateert RWE, maar het bedrijf is niet in een positie om "voldoende rendement te behalen binnen deze gesubsidieerde industrie". "Onze kapitaalkosten zijn te hoog in vergelijking tot financiering door particuliere of institutionele investeerders".
In plaats daarvan wil RWE meer investeren in grootschalige duurzame energie, zoals offshore wind en waterkracht, en zich gaan positioneren als een "project enabler, operator and system integrator of renewables." Dat is andere koek.
RWE erkent ook dat ze in de retailsector tot dusver tekort zijn geschoten. De verkoop van energie aan consumenten staat een "grootschalige transformie" te wachten. RWE ziet een "billion-euro market" ontstaan "naast onze traditionele waardeketen". Terium maant zijn bedrijf dat zij hier beter op moeten gaan inspelen, door de klant centraal te gaan stellen en door het ontwikkelen van een "innovative and profitable prosumer business model".
Het is jammer dat Peter Terium in Brussel niet óók deze koerswijziging aankondigde. Dat zou zijn klachten en die van zijn collega's geloofwaardiger hebben gemaakt. Dan hadden ze ongetwijfeld ook op veel meer sympathie kunnen rekenen. Want de boot missen - dat kan iedereen overkomen.
Karel Beckman is hoofdredacteur en mede-oprichter van de onafhankelijke website Energy Post.eu. Daarvoor was hij vijf jaar hoofdredacteur van European Energy Review en zes jaar energie-redacteur bij het Financieele Dagblad.