"Welke rol gas en kolen in de toekomst spelen, hangt af van de driehoek schoon-zeker-betaalbaar. In een Europese overeenkomst zouden die drie aspecten evenveel aandacht moeten krijgen." Dat zegt minister van Economische Zaken Garrelt Duin (SPD) van de Duitse deelstaat Nordrheinwestfalen in een vraaggesprek met Energiepodium. In de ogen van deze sociaal-democraat is het Europese energiebeleid nu "een ramp".
Om de Duitse klimaatdoelen voor 2020 te halen - 40% minder CO2-uitstoot dan in 1990 - moet het tempo van de Energiewende volgens de deskundigen worden verdrievoudigd. Wat zegt u daarover als minister van een deelstaat met veel kolencentrales?"Bij CO2-besparing is het altijd zo gemakkelijk naar de bruinkolencentrales te wijzen. Net zo belangrijk is het te kijken welke bijdrage gebouwen, verkeer en dergelijke kunnen leveren. Elektromobiliteit dienen we bijvoorbeeld veel beter en op een andere manier te ondersteunen dan we nu doen. De kooppremie voor elektrische auto's die de Duitse regering onlangs heeft voorgesteld, is niet het juiste instrument. In plaats daarvan zouden we veel meer in uitbouw van oplaadpalen en in onderzoek en ontwikkeling van elektrische autotechniek, zoals batterijen moeten investeren. Ik koop geen elektrische auto omdat ik 4000 euro premie ontvang. Ik koop hem nu nog niet omdat ik bang ben dat ik er niet ver genoeg mee kan rijden."
Diverse partijen pleiten voor een kolenconsensus - afbouw van de kolencentrales met een sociaal plan voor de betreffende regio's, waaronder het Roergebied. Hoe denkt u daarover?
"Een kolenconsensus is een idee van de Duitse regering, die wil ons uitnodigen voor ronde-tafel-gesprekken. Wij nemen daar graag aan deel, maar wel onder de voorwaarde dat er ook na 2030 nog bruinkolen in dagbouw gedolven worden. Verder staan we open voor alle voorstellen. Twee aspecten houden we bij toekomstplannen altijd sterk in de gaten: ze moeten maatschappelijk verantwoord en economisch zinvol zijn. We willen niet afhankelijk worden van Belgische atoomstroom die niet aan onze veiligheidseisen voldoet en er mogen geen structuurbreuken in de regio ontstaan. Het gaat bij de bruinkolencentrales om duizenden arbeidsplaatsen."
Wat vindt u van het plan van de Berlijnse denktank Agora Energiewende om vanaf 2018 tot 2040 de kolencentrales in stappen van maximaal 3 gigawattvermogen per jaar stil te leggen?
"Daar ben ik geen voorstander van. Voorwaarden voor deze plannen zijn miljardenhoge investeringen in nieuwe gascentrales. Ik ken op dit moment geen onderneming die in nieuwe gascentrales investeert, omdat er te weinig geld mee wordt verdíend."
““In Brussel wordt nu te eenzijdig gediscussieerd over of duurzame energie of kernenergie de redder van het klimaat is en te weinig over Europese netten en de ideale energiemix””
Nederland importeert veel Duitse kolenstroom. Omgekeerd gaat er amper stroom van Nederlandse gascentrales de grens over. Met nieuwe interconnecties zal die onbalans nog toenemen. Hoe ziet u de Energiewende en het behoud van werkgelegenheid in internationaal verband?
"Nederlandse gascentrales staan vaker stil, deels omdat onze overtollige windstroom uit het noorden - ook ongevraagd - naar de buurlanden wordt afgevoerd. Niet alleen naar Nederland, ook naar Tsjechië en Polen. We hebben daarom een betere Europese coördinatie nodig op het gebied van netten en bij de uitbreiding van duurzame energie. De Europese energiepolitiek is een ramp. Op dit moment wordt er in Brussel te eenzijdig gediscussieerd over of duurzame energie of kernenergie de redder van het klimaat is en veel te weinig over Europese netten en de ideale op elkaar afgestemde energiemix naast de duurzame energie. Alle lidstaten hebben hun eigen ideeën over deze mix. Dat is weliswaar zo gewild , maar ik vind dat een fout. Bescherming van het klimaat houdt niet op aan de grens en we willen allemaal onze eigen industrie overeind houden. Welke rol gas en kolen in de toekomst spelen, hangt van de driehoek "schoon, zeker en betaalbaar" af. In een Europese overeenkomst zouden die drie aspecten evenveel aandacht verdienen."
De betaalbaarheid is een heikel punt. De EEG-toeslag voor de uitbouw van duurzame energie drijft de stroomprijs voor eindgebruikers flink op. Wat moet daarmee gebeuren?
"De Energiewende hebben we niet voor niks. Vooral de kleinere bedrijven lijden onder de hoge stroomprijzen. Een oplossing zou kunnen zijn de EEG-toeslag over een langer tijdpad te laten lopen. Dus nu een lagere EEG-toeslag heffen, maar die over een langere periode uitsmeren, waardoor toekomstige generaties meebetalen aan de uitbreiding van de duurzame energie. Zij profiteren er uiteindelijk ook van. In Berlijn wordt al over dergelijke oplossingen nagedacht".
Hoe ver is het dichtbevolkte Nordrheinwestfalen met de uitbreiding van duurzame energie en waar zet u op in?
"NRW zit met de stroomopwekking uit duurzame energie op een aandeel van ongeveer 11 procent. Vergeleken met Duitsland, dat op een aandeel van bijna 33 procent komt, hebben we nog wat in te halen. Ons doel is 30 procent duurzaam in 2025. Aan die toename zal vooral windenergie een bijdrage leveren. We proberen extra ruimte te creëren met windmolens in bosgebieden. Het grootste probleem is acceptatie door de bevolking. Ik kom oorspronkelijk uit Noord-Duitsland, daar werden tien jaar geleden dezelfde discussies gevoerd. De acceptatiegraad kunnen we verhogen met meer participatie van omwonenden in die parken. Via zulke burgerwindparken kan de lokale bevolking dan financieel mee profiteren."
Bron foto Garrelt Duin: MWEIMH NRW/foto: Ralph Sondermann