Huidige CO2-prijs zorgt onvoldoende voor overstap naar schone energie
De afgelopen jaren hebben internationale organisaties zoals het Internationaal Energie Agentschap, wetenschappelijke instituten, denktanks en grote energieconcerns zoals Shell en ExxonMobil studies over de toekomstige energievoorziening gepubliceerd. Deze zijn opmerkelijk eenduidig: ze voorspellen vrijwel allen een enorme groei van de wereldvraag naar energie en waarschuwen dat aan deze vraag alleen kan worden voldaan als we nog decennia lang volop gebruik blijven maken van fossiele brandstoffen.
Deze vaststelling ondergraaft op het eerste gezicht het realiteitsgehalte van een andere ambitie dan voorzieningszekerheid: snelle en forse reductie van CO2-emissies. Niettemin gaan de verschillende ‘roadmap'-scenario's voor het terugdringen van de CO2-uitstoot die sinds 2010 geschreven zijn door onder andere de European Climate Foundation, IHS CERA, Eurogas en, zeer onlangs, de Europese Commissie ervan uit dat energievoorzieningszekerheid en klimaatdoelen met elkaar verenigbaar zijn.
Vorige maand lanceerde een samenwerkingsverband van zeven energiebedrijven, het Energy Forum NL (EFNL), een nieuw rapport in deze rij. Het is de eerste routekaart naar forse emissiereductie die zich beperkt tot Nederland en alleen daarom al de moeite van het lezen waard. De auteurs concluderen terecht dat een Europese aanpak met een werkend EU-emissiehandelsysteem onontbeerlijk is om de scherpe klimaatdoelstellingen tot 2030 te halen. Het rapport voorspelt bovendien dat de energiemix in 2030 nog tamelijk breed zal zijn, maar dat gas daarin een sleutelrol zal spelen.
De meningen over dit rapport zullen ongetwijfeld sterk verdeeld zijn, net zoals alle andere roadmaps belangrijke verschillen van inzicht vertonen. De één ziet meer in renewables en een all electric world; de ander geeft de voorkeur aan ‘schoon' fossiel (met CCS dus). Jammer eigenlijk, want we kunnen ons de luxe van selectief zijn helemaal niet veroorloven. Een van de randvoorwaarden die worden genoemd in het EFNL-rapport is juist dat we op voorhand geen enkele techniek of oplossing mogen uitsluiten.
Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat het klimaatbeleid alleen succesvol kan zijn als we teruggaan naar het oorspronkelijke doel: CO2-reductie. We zijn het er immers allemaal over eens dat dat de essentie is van het probleem dat we moeten oplossen, dus laten we ons daar dan ook op richten.
Het belangrijkste instrument dat de Europese Unie hiervoor heeft ontwikkeld, het Emissions Trading System (ETS), werkt op het moment helaas nog niet goed genoeg. Binnen dit systeem moeten de toegestane CO2-emissierechten verhandeld worden op de vrije markt, waar de CO2-prijs vervolgens autonoom tot stand komt. Op dit moment is die CO2-prijs echter laag, zo laag dat er onvoldoende prikkels zijn om uit te wijken naar schonere vormen van energie.
Het zou zo moeten zijn dat bij een steeds hogere CO2-prijs de meest vervuilende brandstoffen het eerst worden vervangen door schonere vormen van energie. Om de markt nu prikkels te geven om over te stappen naar schonere vormen van energie heeft het ETS een zetje nodig. Er moeten instrumenten ingezet worden om de CO2-prijs meer gewicht te geven. Hierbij valt te denken aan het stapsgewijs verlagen van de toegestane uit te stoten hoeveelheid CO2. Een andere manier zou het instellen van een minimumprijs kunnen zijn, maar dan ga je echt ingrijpen in de marktwerking en dat ligt gevoelig in een vrije markt.
Er zijn ongetwijfeld nog andere methoden om de CO2-markt op gang te krijgen; daar ligt dus de uitdaging. Zodra het uitstoten van CO2 flink duurder wordt, zullen de prikkels tot investeringen in hernieuwbare energie enorm toenemen met het gewenste effect, namelijk CO2-reductie, tot gevolg. En dat willen we allemaal, daar zijn we het over eens.
Dus ik zou zeggen: Aanpakken die CO2-markt!
Volg ons op Twitter: @energiepodium