Zoeken

Kerncentrale Borssele verdeelt en verenigt partijen

Frank van den Heuvel over het langer in bedrijf houden van de Zeeuwse kerncentrale

Vorige week was er in de Tweede Kamer een boeiend debat over Delta, de kerncentrale en het rapport Balkenende over de mogelijkheden voor Zeeland. Welke kant moet het op met deze drie? Behalve dat er veel Zeeuws sentiment speelt, is er meer aan de hand, waarbij de kerncentrale Borssele in het middelpunt staat. Deze centrale die nu op basis van eerdere afspraken tot 2034 operationeel mag zijn, heeft het moeilijk door lage stroomprijzen, dure noodzakelijke investeringen en zoekende Zeeuwse bestuurders. Er zijn veel onduidelijkheden en dilemma's. Is deze centrale de verantwoordelijkheid van Delta, van de Zeeuwse aandeelhouders of moet de nationale overheid bijspringen? En dan komt veel terug: staatssteun? Willen we kernenergie? Wat betekent dat voor de kolen- en gascentrales die onder water staan; krijgen die ook support vanuit Den Haag? Wat is nu de echte doelstelling (zie Energierapport eerder dit jaar): duurzame energie of CO2-reductie? In dat laatste geval is kernenergie nog steeds een goede optie. Een Haagse politieke vraag bij dergelijke vraagstukken is ook steeds: wie zit er echt aan de energiestuurknuppel: EZ of Financiën? Dit dilemma speelt bij Groningen gaswinning, bij staatsdeelnemingen als EBN, Gasunie en TenneT en bij de Borssele-casus die nu voor ligt. Verder is er het vraagstuk van de Thorbeckiaanse spelregels met betrekking tot bevoegdheden voor gemeenten, provincies en het rijk waar het overheidsdeelnemingen betreft. De bankiers zien oude wonden opengereten worden, want het issue van de kerncentrale lijkt wel veel op hun drama van enkele jaren geleden: moet de kerncentrale genationaliseerd worden? Too big to fail? Is Borssele een ‘systeemcentrale' met mogelijk dominosteen-gevolgen? Of is Zeeland too small to act?
““Voor een PvdA-minister op nota bene Financiën loont het niet om een kerncentrale te redden op weg naar de stembus””
Ondertussen zijn er meer partijen die zich bemoeien met deze casus. De milieuactivisten van WISE en Greenpeace hebben Spring Associates, een adviesbureau, een onderzoek laten doen. Hier kwamen drie scenario's uit. Allereerst: de kerncentrale blijft doordraaien, waarbij geïnvesteerd wordt in veiligheid etc. en gehoopt wordt op betere energietijden en stroomprijzen. Veel kosten en matig perspectief, aldus het rapport. De tweede optie is de kerncentrale nu sluiten en meteen ontmantelen: geen perspectief op inkomsten maar ook geen extra kosten, maar wel een te kleine spaarpot voor de ontmanteling. De derde optie is ‘insluiten', hetgeen inhoudt: nu stoppen met produceren, veilig stilleggen en tot 2034 niks doen, maar doorsparen, hetgeen als voordeel heeft dat het ontmantelingsfonds nog even kan aandikken. De kerncentrale is net een pensioengerechtigde. Dit laatste bracht mij tot een vierde optie, door Spring, en zeker door zijn opdrachtgevers, genegeerd: langer doorwerken! Wanneer een veilig opererende kerncentrale in 2034 nog prima blijkt te werken en veilig is, dan kan deze heel goed nog enkele jaren doordraaien. Dat betekent tegen overzichtelijke kosten (bij kernenergie zijn de variabele kosten erg laag) CO2-vrije energie. Het ‘ontmantelingspensioenfonds' heeft de ruimte om te sparen en nieuwe en bewezen technologie voor de ontmanteling is een bijkomend voordeel. Een inconvenient truth voor Greenpeace? Overigens is, ook in dat vierde scenario, een overheids-NV onder Financiën nog steeds de logische optie. Zoals gezegd: Zeeland is too small to act.

Bij dit alles spelen ook de verkiezingen van maart een rol. Iedere partij wil doen wat in lijn is met zijn gedachtengoed, maar zeker niet iets doen dat contrair is aan zijn net gelanceerde verkiezingsprogramma. En dan is het lastig voor liberalen om staatssteun te geven aan de kerncentrale en de markt te verstoren. Voor een PvdA-minister op nota bene Financiën loont het niet om een kerncentrale te redden op weg naar de stembus. Of is het juist daarom een optie om kolencentrales en misschien zelfs gascentrales te sluiten, waardoor de positie van de kerncentrale verbetert. De PvdA en andere linkse partijen hebben dan hun symbool van ‘geen kolen meer', de VVD heeft zijn energie-verkiezingsissue dat CO2-reductie het enige echte doel is, de ChristenUnie wil de energietransitie binnen één generatie (dat past ook) realiseren, het CDA sluit kernenergie nog steeds niet uit, de SP weet zijn werkgelegenheidsargument voor Zeeland gehonoreerd en de in het debat buitengewoon actieve SGP komt zijn bible belt-achterban op de Zeeuwse eilanden tegemoet. Wanneer de kerncentrale Borssele een overheids-NV onder Financiën is dan vraagt dat wel enige discipline van de Tweede Kamerleden. Die moeten niet met zijn allen raad van bestuur en raad van commissarissen van de kerncentrale gaan spelen zoals ze vaak doen bij NS en ABN AMRO, waar ze zich met stations en met wel of geen vrouw in de RvB ABN AMRO bemoeien. Voor de kerncentrale is het heel simpel: Borssele heeft geen station en zit er (momenteel) geen vrouw in de directie.

Frank van den Heuvel is Directeur Public Affairs bij TNO. Van 2004 tot 2011 was hij hoofd Corporate Affairs bij Delta.

Frank van den Heuvel

Frank van den Heuvel is maatschappelijk ondernemer en toezichthouder