“Energieleveranciers en oliebedrijven maken in deze maanden forse winsten en daarom moet er een extra heffing komen voor deze bedrijven, windfall tax”, aldus een door de Tweede Kamer aangenomen voorstel van GroenLinks en de PvdA bij de Voorjaarsnota in de Tweede Kamer. “Gemeenten mogen vanaf volgend jaar lagere parkeerkosten en goedkopere parkeervergunningen invoeren voor elektrische auto’s“, aldus een voorstel van het kabinet. Deze twee voorstellen lijken sympathiek, maar kunnen ook leiden tot wanorde, onduidelijkheid, uitvoeringsproblemen, rechtsongelijkheid, benadeling van lagere inkomens en een juridisch doolhof.
Wat gebeurt er hier? Eerst het voorstel om olie- en energiebedrijven zwaarder te belasten. Dit voorstel was een overblijfsel uit de Corona-tijd toen het CDA voorstelde om bedrijven die onevenredig geprofiteerd hadden van de Corona-tijd extra te belasten; ‘solidariteitsheffing’ heet zoiets dan. Destijds al een vreemd voorstel, want subjectiviteit ligt hier op de loer en precedentwerking dreigt. Het past wel in het bredere verhaal dat de overheid dominanter wordt: Compenseren of belasten, als iets anders loopt dan gedacht, gehoopt of gepland.
“Wat als energie- en oliebedrijven over enkele jaren forse verliezen maken? Worden ze dan gecompenseerd?”
Maar nu dus een extra heffing als pesterijtje richting een specifieke groep bedrijven in de energievoorziening. Er zijn nog veel vragen, die niet beantwoord zijn. Sterker, ze zijn niet eens gesteld door de Kamerleden. Wat als energie- en oliebedrijven over enkele jaren forse verliezen maken? Worden ze dan gecompenseerd? Wat als zonne- en windenergiebedrijven forse winsten maken door omstandigheden; bijvoorbeeld omdat er veel zon en/ of wind is? Moeten zij dan ook extra belasting betalen? En consumenten die plussen hebben omdat ze veel zonne-energie zelf opwekken? Worden die dan ook (extra) belast? Wat als het mooie weer leidt tot overvolle terrassen en goede omzet voor de bierbrouwers? Extra belasting voor hen? Wat als, zoals onlangs bleek, de druiventelers in Nederland een goede oogst hebben vanwege het warmere klimaat? Krijgen de florerende wapenfabrikanten nu een ‘Oekraïne-heffing’ vanwege goede verkopen? Onduidelijkheid dus. Ook is het lastig om een aparte staffel te maken voor deze bedrijven, hetgeen weer tot uitvoeringsproblemen bij een overbelaste Belastingdienst kan leiden. En als andere bedrijven met veel, incidentele, winst niet aangepakt worden zoals olie- en energiebedrijven nu overkomt, dan is sprake van ongelijke behandeling en willekeur; schending van juridische beginselen. Verder zullen olie- en energiebedrijven kosten in principe doorbelasten aan de klanten en dus ook aan de kiezers van de politici die nu goede sier willen maken. En als, na de oorlog, de prijzen weer gaan dalen, verdwijnt dan de extra belasting? Of is er dan sprake van een soort ‘kwartje van Kok komt’, dat eeuwig blijft?
“Als we kijken naar de totale footprint van een auto, dan wint de meest moderne dieselauto het van de elektrische auto”
Het tweede voorstel: Bevoordeling van elektrische autorijders heeft ook veel haken en ogen. Waarom? Als we kijken naar de totale footprint van een auto, dan wint de meest moderne dieselauto het van de elektrische auto, zeggen deskundigen van onder andere TNO. Dus welke auto verdient dan het douceurtje? Verder zijn elektrische auto’s opvallend vaak groot en volumineus. Ze pikken dus meer parkeerruimte in. Komt hier een extra heffing op? En wat doen de mensen met een elektrische auto nadat ze hun auto geparkeerd hebben? Kopen ze meer dan andere mensen, omdat ze geld over houden? Belasten! Overigens belasten veel elektrische automobilisten het milieu omdat de door hen gebruikte elektriciteit gewoon uit fossiele gas- en kolencentrales kan komen. Wordt dat ergens nog verrekend? Verder blijkt dat mensen met lagere inkomens (zie rapport TNO over ‘Energie-armoede’) relatief vaker in slecht geïsoleerde huizen en hebben dus meer energiekosten, maar dat geldt eveneens voor hun (vaak tweedehandse) auto, die vaak niet-elektrisch is. Het vaker genoemde verhaal van de eerder gesubsidieerde elektrische automobilist pikt ondertussen, beetje demagogisch, wederom een voordeeltje in. Een denivellerende maatregel dus. Ook hier dreigt dus weer rechtsongelijkheid. En wat wordt het beleid ten aanzien van fietsen? Voordelen, of zelfs voorrang, voor de meest duurzame fietser, namelijk de fietser die gewoon 100% zelf trapt? En de groene scootertjes: vanwege meer belast milieu meer parkeerkosten dan de brave fiets?
“En dus zullen, u raadt het al, de advocaten een windfall tax opgelegd moeten krijgen”
Eén van onze belangrijke beginselen is rechtsgelijkheid, zowel voor personen als voor bedrijven. Dat stel je hier dus ter discussie middels twee maatregelen. We lopen het risico dat hier een enorm juridisch steekspel ontstaat. De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn onder andere het gelijkheidsbeginsel, het rechtszekerheidsbeginsel en het verbod op willekeur. Haakjes genoeg lijkt me! Advocaten van de extra belaste bedrijven en van de fossiele parkeerders zullen deze elementaire rechtsbeginselen aanhalen en gelijke behandeling bepleiten. En ja, de advocatenkantoren maken dan overuren, zullen enorme inkomsten hebben; dankzij de makkelijk scorende politici. Deze politici zullen hier dan over debatteren en concluderen dat advocaten wel erg veel voordeel hebben bij deze ondoordachte politieke beslissingen. En dus zullen, u raadt het al, de advocaten een windfall tax opgelegd moeten krijgen.