"Van Gazprom is bekend dat er inmiddels geldnood
dreigt"
"Die sancties maken de Russische
energiesector kapot", hoorde ik laatst een hoge vertegenwoordiger van die
sector tijdens een discussie over Oekraïne zeggen. Want Rusland zou door zijn
makkelijk winbare reserves heen raken en kan de moeilijker winbare reserves
zonder geavanceerde westerse technologie niet winnen. Je zag de westerse deelnemers
aan de discussie denken: "Goed zo, dat is precies de bedoeling van die
sancties."
Van Gazprom is bekend dat er inmiddels geldnood dreigt, ook al wordt er nog
steeds winst gemaakt. Een van de financiële topmensen van het bedrijf stelde onlangs
dat het dividend over 2014 mogelijk niet zal worden uitgekeerd, maar wordt
aangewend om de klappen op te vangen.
Het mooie gebaar van Poetin om Oekraïne toch gas te leveren zou daarom wel eens
mede kunnen zijn ingegeven door het feit dat Gazprom de inkomsten hard nodig
heeft. Door de deal van eind oktober zal Oekraïne tot maart volgend jaar gas
krijgen. Interessant is dat de EU garandeert dat de regering in Kiev in totaal
2,5 miljard euro aan Gazprom betaalt. Die garantie is wel nodig omdat de Oekraïense
economie de afgelopen maanden met ruim 5 procent is gekrompen en er dus gerede
twijfels zijn of Kiev aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen.
Het kan dus raar lopen: enerzijds wordt de Russische energiesector hard door de
sancties getroffen waardoor de economie in een recessie verzeild dreigt te
raken en de waarde van de roebel onderuit gaat; anderzijds worden door de EU garanties
afgegeven om de energie-export naar Ruslands vijand Oekraïne te verzekeren.
Dat Rusland desondanks een tamelijk onoverzichtelijk probleem heeft, blijkt uit
de ontwikkeling van de olieprijs en daarmee aan de daaraan gekoppelde gasprijs.
Een vat Brent kostte medio oktober 83 dollar, ging sindsdien weer omhoog, maar
is zo laag dat de inkomsten van Rusland hard worden getroffen. De daling van de
olieprijs komt bovenop de 1 procent economische groei die Rusland door de
Oekraïnecrisis al inlevert. Overigens remmen de sancties ook de economische groei
van de EU zelf. Mede door die sancties stelde de OESO de groeiverwachting voor
de Eurozone in 2015 bij van 1,2 naar 0,8 procent.
““Sancties versterken de positie van de leider tegen wie ze zijn gericht””
De economische effecten van de sancties
beginnen inmiddels duidelijk te worden. Die zijn zowel voor Rusland als voor de
EU significant, vooral omdat de groeiverwachtingen door de teruglopende
wereldeconomie al uiterst mager zijn.
Rest de vraag wat de politieke impact van de sancties zijn. Volgens de EU zijn
die bedoeld om de Russen op het rechte pad te brengen: de Krim terug naar
Oekraïne, stopzetten van de steun aan de separatisten en ophouden met het
ondermijnen van de stabiliteit in de rest van dat land. Maar Poetin zal niet
inbinden. Wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van sancties maakt
duidelijk dat een belangrijk effect van sancties is dat ze de positie van de
leider tegen wie ze zijn gericht versterken. Dit kan mede verklaren waarom
Poetin zo'n enorme binnenlandse steun voor zijn Oekraïnebeleid blijft houden.
Het zou mij daarom niet verbazen als het wat decadente, politiek tamelijk
instabiele West-Europa met zijn voortdurend morrende bevolking eerder de
handdoek in de ring gooit en de sancties verzacht of opheft. De geciteerde
vertegenwoordiger van de Russische energiesector hoeft daarom niet te wanhopen.