Op een half uurtje fietsen van het centrum van Utrecht, midden in de polder bij een boer in Haarzuilens, naar het theater: Toneelgroep Jan Vos heeft zijn handelsmerk gemaakt van zulk locatietheater. Eerdere voorstellingen over gaswinning of het fascinerende leven van Sicco Mansholt werden, net als hun nieuwe voorstelling WIND, opgevoerd in een tent in ‘the middle of nowhere’. Dat werkt wonderwel. Toneel kijken met kluiten modder aan de voeten in een prachtige tent helpt het hoofd open te zetten en maakt de dorpse karakters extra geloofwaardig.
De groep van Jan Vos (nee, niet vernoemd naar de voorman van NWEA) maakte naam met voorstellingen over actuele en historische politieke kwesties. Zo ook WIND. Zwaar geïnspireerd op het ronduit ontwrichtende proces rond de plaatsing van windmolens in de Groningse en Drentse Veenkoloniën, wordt de impact van deze operatie op een dorpsgemeenschap breed uitgevouwen. Wie zijn oor te luisteren legt bij de vele meer of minder direct betrokkenen op de circusachtige tribune, komt erachter dat de acteurs vaak behoorlijk dicht in de buurt komen van de ‘echte’ hoofdrolspelers.
“Dat er zowel windmolenhaters als mensen uit de energiesector op de tribune zitten, maakt de voorstelling extra spannend”
Dat er zowel windmolenhaters als mensen uit de energiesector op de tribune zitten, maakt de voorstelling extra spannend. Al in de openingsscène smeden wel héle nare Haagse ambtenaren snode plannen voor het op één hoop vegen van drie windprojecten, zodat ze onder de zogenoemde Rijkscoördinatieregeling vallen. Het afkeurende gesnuif en gehum illustreert dat menigeen dit herkent. Net zogoed is de met zichzelf overhoop liggende dochter van een dorpsactivist volkomen geloofwaardig, als ze fulmineert over klimaatverandering en de noodzaak daar snel wat aan te doen. Knap is ook hoe navolgbaar het radicalisatieproces van haar moeder is, een half anarchistische Groningse watertorenbewoner. Wisselende opvattingen over het plaatsen van de molens zet de (toch al gemankeerde) relaties tussen ouders en kinderen verder onder druk. Dat geldt ook voor de windmolencowboy die tot afgrijzen van zijn buurman, de autosloper, diens grond verwerft om turbines te bouwen voor zijn wereldvreemde dochter, die daar allerminst op zit te wachten.
Goed script, geweldige entourage en dan wordt er ook nog eens geacteerd als een beest. Oude rot Helmert Woudenberg (de nietsontziende ondernemer) neemt jonge talenten als Dagmar Ketelaers (de angry young student) en Storm Parser (de ambitieuze jonge ambtenaar) geweldig op sleeptouw. Al even vermakelijk zijn de driedubbelrollen en razendsnelle verkleedpartijen.
“Het politieke gekonkel is misschien grotesk, maar er zit een kern van waarheid in”
Theater is theater en geen weerspiegeling van de werkelijkheid. Dat hoeft ook helemaal niet. De doordraaiende burgemeester, de tenenkrommende mediator, de hilarische Kroatische buitenstaander maken dat er genoeg te lachen valt. Maar het knappe is dat de bijna drie uur durende voorstelling aan iedereen die ook maar enigszins met open mind naar deze voorstelling kijkt, genoeg te overpeinzen geeft. De vetes binnen het dorp en de families zijn geloofwaardig en ontzettend pijnlijk. Het politieke gekonkel is misschien grotesk, maar er zit een kern van waarheid in. En wie niet meevoelt met de met het klimaat begane, (over)ambitieuze dochter heeft geen hart. Sowieso is het goed je te realiseren dat het bewustzijn over klimaatverandering tien jaar geleden, toen dit drama zich in werkelijkheid ontvouwde, echt wel minder gemeengoed was. En godzijdank zijn er uitgebreide lessen getrokken uit deze Rijksgecoördineerde aanpak: zonder deelname van burgercoöperaties worden er tegenwoordig bijvoorbeeld nauwelijks meer molens gepland.
Voor wie niet bang is zijn rotsvaste overtuiging over de energietransitie even te slijpen aan de scherpe kantjes van de realiteit, is deze voorstelling onmisbaar.
De voorstelling is nog te zien tot half augustus: https://toneelgroepjanvos.nl/v...