Het IPCC (de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering van de Verenigde Naties) publiceerde begin april het derde en laatste deel van het zesde rapport over klimaatverandering. Waar de eerste twee delen zich richten op de oorzaken, gevolgen en (on)mogelijkheden voor adaptatie, gaat het derde deel over mitigatie. Oftewel: hoe moeten we voorkomen dat klimaatverandering disruptieve proporties gaat aannemen?
De belangrijkste conclusie van het IPCC is dat de tijd om maatregelen te kunnen nemen snel opraakt. De gevolgen van klimaatverandering voor mens en natuur worden steeds heviger en zijn al deels onomkeerbaar. Om nog heftigere gevolgen te voorkomen, moeten we sneller en ingrijpender actie ondernemen.
Verschillende media hebben deze boodschap voor het voetlicht gebracht, al vond niet iedereen dat het onderwerp en de waarschuwende boodschap van het IPCC de aandacht kregen die ze verdienden. Zo protesteerden klimaatwetenschappers in onder meer Nederland voor meer aandacht voor en actie tegen klimaatverandering.
“Ik denk weleens: wat heeft het voor zin om beter mijn best te doen als we toch al af lijken te stevenen op een dystopische wereld?”
Ik was echter blij dat ik dit nieuws kon negeren. Ik had namelijk even geen behoefte aan de boodschap van het IPCC, want ik vermoedde al wat die zou zijn. Net zoals mensen soms wegkijken bij beelden uit een verschrikkelijke oorlog omdat het leed te heftig is, kon ik me er niet toe zetten om te lezen hoe de mens er ook op het vlak van klimaatverandering een potje van maakt. Al jaren wordt gewaarschuwd dat klimaatverandering gaat leiden tot een onleefbare aarde en al jaren is het ‘vijf voor twaalf’ om in actie te komen, maar al jaren doen we dat niet (genoeg). Het paradoxale is dat dit bij mij zowel een gevoel van machteloosheid als van verantwoordelijkheid en schuld oproept. De machteloosheid komt voort uit het gegeven dat ik het probleem in mijn eentje niet kan oplossen en dat de partijen die echt invloed kunnen uitoefenen altijd een excuus hebben om het grondig aanpakken van de klimaatcrisis uit te stellen. Het gevoel van verantwoordelijkheid en schuld zit in het feit dat ik behoor tot de groep van de 10% rijkste huishoudens ter wereld die verantwoordelijk is voor de helft van de uitstoot van alle broeikasgassen. Wanneer ik vervolgens lees dat vooral arme en kwetsbare mensen in toenemende mate met de gevolgen van klimaatverandering worden geconfronteerd, vind ik dat ik beter mijn best moet doen om mijn eigen klimatologische voetafdruk te verkleinen. Want hoewel ik daar bewust mee bezig ben, ben ik lang niet altijd consequent in mijn acties en weet ik dat het beter kan. Tegelijkertijd denk ik wel eens: maar wat heeft het voor zin om beter mijn best te doen als we toch al af lijken te stevenen op een dystopische wereld?
“Sluit je niet af van de successen die zijn behaald én van de enorme opgave die ons nog te wachten staat”
Uiteindelijk heb ik het rapport er toch bij gepakt, want het negeren van de feiten heeft natuurlijk geen zin. Het slechte nieuws is dat de uitdaging waar we voor staan enorm is en dat we tot op heden niet voldoende hebben gedaan. Het goede nieuws is dat we langzaam stapjes in de goede richting zetten. Dat vergeet ik soms. Als pessimist heb ik het nodig dat anderen mij af en toe wijzen op de vooruitgang die de afgelopen jaren wel degelijk is geboekt. Niet om vervolgens tevreden achterover te kunnen leunen, maar wel om er hoop op te kunnen houden dat verbetering van de situatie mogelijk is. Daarom wil ik tegen alle andere pessimisten in deze wereld zeggen: word niet moedeloos. Sluit je niet af van de successen die zijn behaald én van de enorme opgave die ons nog te wachten staat. Want uiteindelijk zullen we de klus toch met zijn allen moeten klaren.