Zoeken

LNG en noodvoorraden kunnen gasmarkt EU sterker maken

Dr. Kirsten Westphal, Instituut Internationale Politiek en Veiligheid over LNG

Vloeibaar aardgas (LNG) wordt als strategisch middel gezien voor een groeiende behoefte aan liquiditeit, flexibiliteit en voorzieningszekerheid. Die eigenschappen zijn zeer welkom voor de Europese gaswereld, nu die moet inspelen op ontwikkelingen als de crisis in Oekraïne, de schaliegasboom in de VS en de toenemende afhankelijkheid van Russisch gas. "Diversificatie op de Europese gasmarkt is noodzakelijk", stelt Dr. Kirsten Westphal van het Duitse Instituut voor internationale politiek en veiligheid.

De gashandel gaat de komende jaren anders stromen. Duitsland importeert 35 procent van zijn gas en 39 procent van zijn olie uit Rusland. Dat is meer dan gemiddeld in de EU (30 en 39 procent). Die afhankelijkheid zal waarschijnlijk toenemen. "De gasmarkt is voor het overgrote deel pijpleiding-gebonden. Op die markt spelen de traditionele leveringslanden Noorwegen, Rusland en Algerije voorlopig nog een sleutelrol", geeft Westphal aan. Maar er zijn grote veranderingen op komst. "We moeten er rekening mee houden dat de piek in de productie van Algerije al is bereikt, de vraag in Noord-Afrika enorm stijgt, Rusland steeds meer afzetmarkten in Oost-Azië zoekt en in landen als Nederland en Duitsland steeds minder eigen aardgas gewonnen wordt. De mogelijkheid om op crises flexibel met verhoogde binnenlandse productie te reageren vermindert; de afhankelijkheid van import groeit."

LNG

Vloeibaar aardgas (LNG) kan uit alle hoeken van de wereld per schip worden geïmporteerd. Daarmee kan het de gewenste flexibiliteit bieden om de kwetsbaarheid voor gascrisis te verminderen. De rol die LNG gaat spelen, hangt volgens Westphal af van de positie van aardgas in de nabije toekomst. "In een duurzame energiemix kan gas heel goed als brugtechnologie dienen, vooral ook omdat het zowel in de industrie, stroom, transport, en warmtemarkt inzetbaar is. LNG kan door zijn wereldwijde transportmogelijkheden een belangrijke functie krijgen."

““Europa wordt na 2020 aantrekkelijker als afzetmarkt voor LNG””

In de jaren 2009, 2010 en 2011 bestond er volgens Westphal een gasoverschot in Europa. "Door de kernramp in Fukushima steeg daarna de vraag naar gas en daarmee naar LNG aanzienlijk. Het wereldwijde vrije aanbod op de LNG-spotmarkt is met momenteel 5 miljard kubieke meter per maand krap. De situatie zal na 2016/2017 verbeteren als Amerikaans, Canadees en Australisch LNG op de markt komt." Ook verwacht Westphal dat de hoge prijzen op de LNG-spotmarkt in Azië na 2020 zullen dalen, waardoor Europa aantrekkelijker wordt als afzetmarkt. "Langlopende contracten waarin hoge prijzen zijn vastgelegd tussen bijvoorbeeld Qatar en Japan lopen na 2020 af."

Volgens Westphal wordt er in de discussie rond LNG te veel nadruk gelegd op het bouwen van nieuwe terminals. "Op dit moment zijn er in de EU 20 LNG-terminals in bedrijf. Zeven worden er nog gebouwd. De bestaande terminals zijn door de geringe winstgevendheid nu voor slechts 20 procent in gebruik. Het aantal terminals is ook op termijn geen probleem, een goede verbinding tussen de nationale gasmarkten des te meer. In Duitsland laait elke keer weer het debat op over het bouwen van een terminal in Willemshaven. Maar daar ligt het probleem niet. Het is voor ons land veel belangrijker om een goede verbinding aan bestaande en in aanbouw zijnde terminals, zoals die in Rotterdam en Duinkerken."

Noodvoorraden

Westphal pleit voor maatregelen van de Europese Commissie rond het aanhouden van noodvoorraden voor gas. Ze vindt het onverstandig om de strategische opslagcapaciteit geheel aan de markt over te laten. "Bedrijven varen wel bij krapte, die drijft de prijzen op. De Europese Commissie moet zich uitspreken over strategische reserves. De markt alleen zal de gewenste mate van verzorgingszekerheid niet beschikbaar stellen. De prikkels uit de seizoenafhankelijke prijsspreiding zijn te laag. De politiek moet daar werk van maken. Bovendien zijn instanties die zich bezighouden met regulering ermee belast. Die hebben niet de juiste competenties om de vraag wat de gewenste mate aan verzorgingszekerheid is, politiek te beantwoorden. Een kosten-batenafweging maakt daar eveneens deel van uit. Opslag van aardgas is veel duurder dan van olie bijvoorbeeld. Deze structurele problemen zijn te lang genegeerd."