U kent het vast. Eens in de zoveel tijd klopt uw energieleverancier aan om het energiecontract te vernieuwen. Vaak zijn dat de momenten dat je even stilstaat bij de ontwikkelingen op de energiemarkt, de prijsvorming en -verwachtingen op dat moment. Iets dat voor een marktanalist dagelijkse kost is, is dat voor veel energiegebruikers niet. Ik krijg dan ook geregeld de vraag van mensen of zij hun gas- en/of elektriciteitstarieven moeten vastzetten voor 1, 2 of 3 jaar. Het antwoord is steevast hetzelfde.
In de eerste plaats zorg dat je je energieverbruik zoveel mogelijk beperkt. Investeer eerst in isolatie, efficiëntie en – als dat geregeld is en indien mogelijk – vervolgens in de eigen opwek van energie. Immers, dat wat je niet verbruikt of wat je zelf opwekt, hoef je ook niet in te kopen. In de tweede plaats, voor dat deel dat je dan alsnog moet inkopen, hangt het volledig af van de persoonlijke voorkeuren. Het is net als bij hypotheken. De ene wil graag een variabel tarief, de ander zet de rente het liefst voor 20 of 30 jaar vast. Bij energietarieven is dat hetzelfde. Ben je voor variabele of kortlopende contracten met het risico op grote prijsschommelingen, of ga je toch liever op zeker voor de komende jaren? Let op. Variabel is in de energiemarkt voor consumenten vaak niets meer dan niet 1 keer maar iedere 6 maanden een prijsupdate. Kortlopend is een looptijd van 1 jaar, langlopend kent meestal een looptijd van 3 jaar.
“Gasprijzen zijn tot recordhoogte gestegen als gevolg van lage voorraden”
Ongeacht de looptijd van zo’n contract komt er een moment dat het contract afloopt. Mensen met contracten die de komende maanden aflopen, zullen geconfronteerd gaan worden met hoge energieprijzen. Bijna alle factoren die van invloed zijn op de elektriciteitsprijzen staan op relatief hoge niveaus.
Gasprijzen zijn tot recordhoogte gestegen als gevolg van lage voorraden. Op dit moment zijn de Nederlandse voorraden nog niet voor 50% gevuld, terwijl dat gemiddeld al boven de 80% zou zijn begin september. Nederland is afhankelijk geworden van import van aardgas. Dit komt uit het VK en Noorwegen. Maar de importcapaciteit daarvan heeft het plafond al bereikt. Verder importeren we vloeibaar gas (LNG). Dit gaat echter naar de hoogste bieder, voornamelijk in Azië. Tot slot importeren we gas uit Rusland. Maar om onduidelijke redenen is dat importaanbod niet gestegen, maar eerder gedaald in de afgelopen maanden. Het zorgt voor krapte op de korte termijn en leidt tot hele hoge prijzen voor gasleveringen tot en met deze winter. Gelukkig zijn er nog een paar maanden te gaan waarin de voorraden verder kunnen worden aangevuld, en wellicht wordt het een milde winter en valt de vraag naar gas dus mee. Dat wil zeggen, mits er niet tegelijkertijd een hele strenge winter komt in Azië, waardoor de vraag naar gas daar onevenredig hoog blijft.
De tekst loopt hieronder door.
Kolenprijzen zijn flink gestegen doordat China meer inkoopt van kolenexporteurs, nadat zij de import van kolen uit Australië om geopolitieke redenen hebben gestaakt. Verder zien we dat de vraag naar kolen is gestegen omdat – ondanks de hoge prijs voor CO2-rechten – het gebruik van kolencentrales voor de opwek van elektriciteit met deze grondstofprijzen minder verlieslatend is dan dat van gascentrales. Sowieso zijn kolen- en gascentrales meer aan het draaien nu de opbrengst van windenergie dit jaar wat tegenvalt. De combinatie van een krapte in het aanbod en meer vraag leidden tot de recente prijsstijgingen.
CO2-prijzen, of beter de prijs van EU Emissierechten (ETS), zijn onlangs gestegen tot een nieuw record van meer dan 61 euro per ton. Het anticiperen op een aanpassing van het EU ETS door de Europese Commissie in haar Fit-For-55 programma leidde al tot een aanzienlijke prijsstijging in de eerste helft van dit jaar. De recente stijging was meer het gevolg van grotere vraag naar emissierechten door kolencentrales.
“De enorme schommelingen in de financiële markten sijpelen slechts gedeeltelijk door naar de consumententarieven”
De combinatie van bovenstaande factoren heeft de elektriciteitsprijzen in heel Europa flink doen stijgen. Daar komt bij dat in grote delen van Zuid-Europa weersomstandigheden ertoe leidden dat de vraag naar elektriciteit – meestal voor koeling – extra toenam. Ook dat gaf extra opwaartse prijsdruk. Kijkend naar de huidige prijzen voor elektriciteitslevering in de komende jaren zien we dat de prijs voor 2022 bijna een derde hoger ligt dan die voor 2023 en bijna 50% hoger dan voor contractjaar 2025. Het is voornamelijk een weerspiegeling van de krappe kolen- en gasmarkten voor de komende winter. De forward curve (huidige prijzen voor toekomstige levering) van EU ETS rechten laat namelijk ‘slechts’ een milde stijging van zo’n 10% zien tot 2027.
Misschien is het maar fijn dat slechts een relatief beperkt aandeel van de energierekening betrekking heeft op deze variabele marktfactoren. Een groot deel staat al vast in de vorm van leveringskosten, energiebelasting, opslag duurzame energie en natuurlijk de BTW. De enorme schommelingen in de financiële markten sijpelen daarom slechts gedeeltelijk door naar de consumententarieven.
“Het is dé ultieme kans om nog voor de winter te werken aan de vermindering van je energieverbruik”
Blijft natuurlijk de vraag wat te doen bij de komende contractvernieuwing nu de prijzen zo hoog staan. Met het uitgelekte plan van het demissionaire kabinet om nog eens 6 tot 7 miljard euro extra uit te trekken om de uitstoot van CO2 te verminderen, zullen naar verluid de subsidiepotjes weer extra gevuld worden. Het is dé ultieme kans om nog voor de winter te werken aan de vermindering van je energieverbruik. En voor het restant? Een contract voor 1 óf 3 jaar biedt bescherming tegen een prijsstijging voor die periode. Maar als de markt daalt, dan betaal je dus voor die periode eigenlijk ‘teveel’. Dat is de keerzijde van zekerheid. Doe vooral waar je je comfortabel bij voelt, overweeg de welkomstbonus bij het wisselen van contract naar een andere leverancier (hoewel je die toch echt uiteindelijk zelf betaalt), en kijk niet alleen naar vergelijkingen tussen huidige en vroegere prijsniveaus. Ervaringen uit het verleden bieden immers geen garanties voor de toekomst. Daarin is de energiemarkt in transitie geen uitzondering.