Zoeken

Over het Trumpoceen en de Amerikaanse energievraagstukken

Auteur

Frank van den Heuvel

Enkele hoofdredacteuren klaagden enkele weken geleden al over ‘Trump-moeheid’. Hun krant en andere nieuwsmedia schrijven alleen nog over de nieuwe Amerikaanse president, zijn plannen en zijn uitspraken, aldus Frank van den Heuvel. “Ieder onderwerp, van economie tot geopolitiek en van immigratie tot NAVO; alles is Trump. Het antropoceen lijkt definitief ingeruild voor het Trumpoceen. Of het nu gaat over het Gazaconflict, de Golf van Mexico of het Panamakanaal. Is Trump ook dominant in het energiedomein? Zeker. Het verhaal van Trump is te vertalen naar vijf dynamieken van het energieverhaal: steenkool, olie, LNG, elektrisch vervoer en Groenland.”

Allereerst de steenkool. Het succes van Trump begon in de Appalachen. In de achterop geraakte kolengebieden van Pennsylvania en Virginia broeide de onvrede al jaren. Hier woonden de afgehaakten, de witte onderklasse van Amerika, die niet meegaan in de Big Tech en Big Finance-ontwikkelingen van West Coast, Wallstreet en woke. Hier was de kolenmijn leidend, van vader op zoon. Totdat de mijnen dicht moesten. Over deze groep mensen schreef, inmiddels vicepresident, J.D. Vance zijn gelauwerde boek Hillbilly Elegy; over zijn familie in Ohio. Het boek en Vance werden bekend, net als de problematiek. Het is eveneens het verhaal van de oude industriegebieden in de VS, de Rustbelts, waar de neergang van de oude industrie gevoeld werd, maar de mensen niet gehoord. Deze mensen, hun gebied en de steenkool staan symbool voor de niet gehoorde blue collar stemmers, zoals we ze in veel landen kennen; en stemmen populistisch. Zuid-Limburg, Luik, Manchester en Saksen.

“Lagere olieprijzen betekenen goedkopere benzine voor zijn achterban en een lagere olieprijs is slecht voor Rusland”

Het tweede deel van het energieverhaal van Trump is de olie; “Drill Baby, Drill” is de metafoor hiervan. Terwijl een groot deel van de wereld olie in ieder geval wil minderen als belangrijke grondstof, ziet Trump juist de wenselijkheid van meer olie. Hij geeft nieuwe vergunningen af voor exploratie, waar geboord kan en mag worden, hij vindt de relaties met de oliestaten in het Midden-Oosten belangrijk en omringt zich graag met de oliebaronnen. Toch zit er nog meer achter. Via de videoverbinding richting Davos riep hij de grote oliestaten op om de olieproductie te verhogen en de prijs, dat gaat dan ook makkelijker, te verlagen. Trump heeft hiervoor een binnenlandse en een buitenlandse reden. Lagere olieprijzen betekenen goedkopere benzine voor zijn achterban en een lagere olieprijs is slecht voor Rusland. Hiermee wil hij Poetin naar de onderhandelingstafel dwingen. Overigens is dit weer slecht nieuws voor de olieproducenten in de VS, die meer productiekosten hebben dan de Golfstaten. Wederom een paradox? Een meesterzet? In ieder geval is olie terug als wapen; offensief en defensief.

“De harde anti-China-politiek van Trump houdt de elektrische auto’s van BYD uit China tegen en dat is weer gunstig voor de Tesla-verkoop”

Het derde deel van Trump en energie: LNG. Sinds de Oekraïne-oorlog heeft Europa het lastig met aardgas. Gazprom viel weg als leverancier, de Nordstream-leidingen gingen vervroegd met pensioen en de paniek sloeg toe. Nu, bijna drie jaar later, hebben de Europese landen drie oplossingen voor dit probleem gerealiseerd: gasbesparing, LNG uit Qatar en LNG uit de Verenigde Staten. In het koor van geopolitieke analisten zeggen velen dat de VS gebaat is bij de oorlog met Rusland, want daardoor gaat de verkoop van Amerikaans LNG goed. Dan is het weer een paradox als Trump de oorlog wil beëindigen. Of is hij zo zeker van zijn LNG-afzet, ook omdat hij ziet dat Qatar niet wil en kan voldoen aan allerlei Europese duurzaamheidswet- en regelgeving? In ieder geval blijft LNG voor de VS een belangrijk instrument.

Op de vierde plaats de liefde tussen Trump en Tesla-autohandelaar Elon Musk. Ergens, wederom, een paradox: een voorvechter van olie en een lage benzineprijs voor zijn achterban, die mister electric car omarmt. Geld maakt veel goed. Het campagnegeld van Musk, diens gedrevenheid en exposure zorgden voor media- en dus kiezersaandacht; en de overwinning in november. Opportunisme? Misschien, maar dan ook van Musk, want de harde anti-China-politiek van Trump houdt de elektrische auto’s van BYD uit China tegen en dat is weer gunstig voor de Tesla-verkoop. De beperkte boycot jegens Tesla van West-Europese automobilisten is dan overzichtelijk. Uiteindelijk heeft Trump niet zo veel met elektrische auto’s. Maar weer wel met de benodigde grondstoffen in deze auto’s en in meer Big Tech-apparatuur.

“De transactioneel denkende Trump wil niet het ‘ouderwetse, Europese koloniale denken’ toepassen, maar wil gewoon zaken doen”

Dat brengt ons bij het vijfde deel van de Trump-Energy-Story: de zucht naar schaarse en goed winbare grondstoffen. Congo, Chili en China zijn de grote drie, maar Groenland heeft grote, steeds beter winbare, hoeveelheden van schaarse en gewilde grondstoffen en het eiland is goed bereikbaar in het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan. De transactioneel denkende Trump wil niet het ‘ouderwetse, Europese koloniale denken’ toepassen, maar wil gewoon zaken doen: Groenland kopen. Hij heeft haast met het Deense outback gebied omdat ook Rusland en China interesse hebben getoond.

En zo is Trump in een recordtijd bezig met geopolitiek in Rusland, Gaza, Texas, Tesla Headoffice, de Golfstaten, de Appalachen en Groenland. En iedere keer zet hij een andere karaktertrek, eigenschap van zichzelf in. De devote kerkganger die door God behoed is bij een moordaanslag, de dealmaker die handelt in onroerend goed, olie en Groenland en de optimist die ziet dat Big Tech de wereld gaat veroveren. En daar lift hij op mee. En hij zet zijn paladijnen in: vicepresident Vance doet de steenkool, de Saoedische kroonprins Mohammad bin Salman al-Saoed regelt het Midden-Oosten en Musk de Big Tech. De wereld is nog niet Trump-moe.

Frank van den Heuvel

Frank van den Heuvel is maatschappelijk ondernemer en toezichthouder