Rob de Wijk: "Onze olievoorziening aangetast door sancties aan Iran"
Er is maar één land dat de olieproductie snel kan opvoeren: Irak. Een oliewet heeft driekwart van alle huidige en onontdekte oliereserves geprivatiseerd en opengesteld voor buitenlandse investeerders. Oliegiganten als BP, het Chinese CNPC, het Russische Lukoil, het Noorse Statoil en Shell verhogen in hoog tempo hun activiteiten in het land. De olieproductie stijgt snel. In juni werd een piek van 2.5 miljoen vaten per dag bereikt. De vraag is echter hoe zeker deze toename van de olieproductie is. Het antwoord op die vraag is cruciaal nu onze olievoorziening wordt aangetast door sancties die wij aan Iran opleggen en door onvoorziene gevolgen van de Arabische opstanden.
In Irak houdt de onveiligheid aan, want in die zelfde junimaand vielen in één week meer dan 150 doden. Maar de bepalende factor voor de stabiliteit van de hele regio is Syrië. Het conflict ontaardt daar in een burgeroorlog. Wat de uitkomst ook is, de kans is groot dat de bestuurlijke elite van de Alawiten, de aan de sjiieten verwante sekte, het onderspit delft en vervangen wordt door soennitische machthebbers die ruim 80 procent van de bevolking vertegenwoordigen. Op dat moment worden de kaarten in de regio opnieuw geschud.
Slecht nieuws is er dan voor Iran. Dat raakt steunpunt Syrië voor subversieve activiteiten, zoals steun aan Hezbollah, kwijt. Slecht nieuws is er voor Libanon. Hezbollah zit in het zuiden. Iran zal meer directe steun gaan leveren. En in het noorden destabiliseren gevechten tussen aanhangers en tegenstanders van Assad het land. Als Syrië uiteenvalt, is de kans groot dat de sektarische strijd in Libanon in alle hevigheid losbarst. Slecht nieuws is er ook voor Israël, dat zich in toenemende mate door Amerika in de steek gelaten voelt, zich door Iran bedreigd voelt en toenemende instabiliteit langs zijn grenzen kent. Goed nieuws is er voor Turkije als leden van de Syrische Moslimbroederschap aan de macht komen. Die onderhouden van oudsher goede relaties met Ankara, dat ook onderdak biedt aan de Syrische oppositie. Zorgwekkend zijn echter de recente Syrische beschietingen tegen doelen in Turkije en het neerhalen van een Turks vliegtuig. Omdat een internationaal conflict dreigt, werd door Turkije de NAVO meermalen geconsulteerd. Deze oplopende spanningen lijken momenteel de grootste bedreiging voor de stabiliteit van de regio.
De volgende bedreiging is de stabiliteit van Irak zelf. De sjiitische leiders van Irak vrezen de vervanging van het Syrische regime door Soennieten omdat dit de machtsverhoudingen binnen Irak zelf kan aantasten. Feitelijk is het land uiteengevallen in een Koerdisch, Soennitisch en Sjiitisch deel. De controverses tussen de bevolkingsgroepen verhinderen een echte vrede en de ontwikkeling tot een stabiele democratie. De verdeling van olierevenuen speelt daarbij een belangrijke rol, zoals met name uit het conflict tussen Bagdad en de Koerden blijkt.
Ernstiger is als het conflict in Syrië Irak verder destabiliseert. De Iraakse minister van buitenlandse zaken Hoshyar Zebari en een Iraakse vicepremier waarschuwden afgelopen weken voor het overslaan van de burgeroorlog naar Irak als Soennitische extremisten hun kans schoon zien en door het aanwakkeren van sektarische strijd de sjiitische premier Nouri Maliki willen verdrijven.
Of het allemaal zo'n vaart loopt, is onduidelijk. Wel is duidelijk dat Irak, het enige land dat in staat is zijn olieproductie snel op te voeren, nog steeds een onzekere toekomst heeft.
Rob de Wijk is directeur van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) en professor Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden. In zijn column gaat hij in op de energievoorziening in het licht van de internationale verhoudingen.
Volg ons op Twitter: @energiepodium