"Er wordt te veel basislast vervangen"
John Kerkhoven, het brein achter de site http://www.energietransitiemodel.nl/, maakt zich zorgen om het energiebeleid van de landen om ons heen.
Wat gebeurt er als de Duitsers, de Belgen en de Fransen een groot deel van, of al hun kerncentrales sluiten? En wat als de Duitsers dan ook nog eens geen nieuwe kolencentrales meer bouwen? En wat gebeurt er als ze dan ook nog eens allemaal samen, met de Denen en de Engelsen (en misschien de Nederlanders ook een klein beetje), grootschalig windmolenparken gaan bouwen voor de kust?
Dan gebeurt er zonder verdere maatregelen waarschijnlijk het volgende:
- Als het niet waait:
- gaat het licht uit en steek je 's avonds een kaarsje aan
- worden blackstartcentrales (dit zijn centrales die nodig zijn om een elektriciteitsnet op te starten na een totale black out) ineens een interessante investering
- Als het een beetje waait:
- worden gascentrales die over het algemeen hogere variabele kosten hebben dan kolencentrales uit de markt gedrukt en gaat relatief gezien de CO2-uitstoot omhoog
- dit terwijl de stroomkosten relatief hoger worden
- Als het hard waait
- raken delen van het elektriciteitsnet overbelast
- gaat het licht uit en steek je 's avonds een kaarsje aan
In bijna alle gevallen zal de verkoop van kaarsjes sterk stijgen.
Het interessante is dat de ideeën uit de eerste paragraaf daadwerkelijk het energiebeleid van de ons omringende landen vormen.
Volgens het Energietransitiemodel is bijna 70 procent van de elektriciteitsproductie van de Duitsers gebaseerd op kolen en nucleair. Door de Energiewende zouden deze centrales moeten gaan sluiten. De Fransen draaien voor bijna 80 procent op nucleaire elektriciteit. De socialistische partij, die overigens nog niet aan de macht is, wil 24 van de 59 centrales sluiten, ongeveer 40 procent van het aantal kerncentrales.
Opgeteld wordt er erg veel basislast-capaciteit uit de markt gehaald of niet bijgebouwd (kern en kolen zijn onwenselijk volgens een belangrijk deel van het electoraat) en er wordt erg veel volatiele productiecapaciteit in de vorm van windmolens voor teruggeplaatst. Dat gaat dus niet werken tenzij je windstroom kunt bufferen.
Juist dat is zorgwekkend, want hier zijn geen plannen voor. Sommigen verwijzen naar de "Noorse batterij", maar die (opslag in water in hoog gelegen meren) is helaas niet groot genoeg om al die windmolenstroom op te vangen. Elk land maakt zijn beleidsplannen zonder afstemming met de omliggende landen, en dus rekent iedereen op de Noorse bergmeren voor elektriciteitsopslag. Elk beleidsplan is dan ook op zich misschien wel realistisch, maar als je ze combineert overstijgt de totale vraag naar Noorse opslag het aanbod sterk.
Een andere oplossing zou de elektrische auto kunnen zijn. Althans als we dit concept massaal op tijd werkend krijgen en dat is wellicht twijfelachtig. Nu heb ik recent een elektrische auto, de Opel Ampera, besteld om te dienen als buffer voor mijn energiezelfvoorzienende huis. Tenminste, dat is het idee.
De verkoper van de Ampera had al enige moeite om me uit te leggen dat er elektriciteit in de auto moest in plaats van benzine of diesel. Dus toen ik hem vroeg hoe ik stroom uit de batterijen kon krijgen om mijn huis 's nachts van stroom te voorzien als mijn zonnepanelen niet werken, dacht ik dat hij ter plekke zou flauwvallen. Kortom ik heb nog steeds geen enkel idee of ik die 16 kWh die in de batterijen van de Ampera zit er ook weer uit kan krijgen voor balancering van mijn mini-energiesysteem "huis".
Gelukkig hoef ik me niet te schamen dat ik het niet weet, want de beleidsambtenaren van Noordwest-Europa hebben ook geen idee hoe zij hun elektriciteitssysteem overeind kunnen houden. De oplossing die er kan zijn voor Noordwest-Europa, namelijk in grote hoeveelheden flexibele gasgestookte elektriciteitscentrales bouwen (vuistregel 70 procent backup-centrales ten opzichte van het opgesteld windvermogen) lijkt geen onderdeel te zijn van de plannen. En ook het feit dat bij veel wind er minder draaiuren zijn voor basislast centrales en deze dus per kWh geproduceerde stroom duurder worden is ook nog geen onderdeel van de plannen.
Tijd om maar weer eens te gaan rekenen. Het Energietransitiemodel kan nu al uitrekenen wat er aan netverzwaring nodig is bij verschillende energiescenario's. In december brengen we een release uit van het Energietransitiemodel uit die de "security of supply" kan uitrekenen bij scenario's met veel wind en zon en weinig basislast. En in de loop van volgend jaar voegen we daar functionaliteit bij die aangeeft hoeveel backup vermogen er nodig is in de vorm van flexibele centrales en hoe het aantal draaiuren van basislast centrales wordt beïnvloedt door wind en zonne-energie.
De energietransitie is wenselijk en noodzakelijk, maar helaas niet eenvoudig. De plannen van de beleidsambtenaren zijn mooi, maar misschien nog niet helemaal goed doordacht.
Volg ons op Twitter: @energiepodium