Op Sulawesi in Indonesië moeten kolencentrales fulltime draaien om de productie van nikkel te kunnen faciliteren. Nikkel voor onze energietransitie. De kobaltmijnen in Congo, nodig om onze elektrische auto’s aan de gang te houden, staan bekend om de slechte arbeidsomstandigheden. De lithiumwinning in de Atacama-woestijn in Chili is fenomenaal, en nodig om in onze landen de beste batterijen te maken. Inderdaad ook weer voor elektrische auto’s, groene scooters en eindeloos veel meer producten in het kader van de voortgaande elektrificatie. Het gaat, echter, ten koste van de twaalfduizend jaar oude cultuur in de Chileense binnenlanden. Koper is de vierde grondstof van de Big Four. En ook hier is milieuwinst te halen. De verduurzaming kan en moet ook gaan plaatsvinden in het primaire proces, in de mijnen waar de winning is.
“De echte winnaars van de grondstoffenwereld zijn op dit moment de drie C’s: China, Congo en Chili”
Het zijn deze vier grondstoffen, koper, nikkel, kobalt en lithium, die de laatste tien jaar centraal staan. Jarenlang schoten de prijzen omhoog, maar het laatste jaar dalen de prijzen. Dit omdat nog altijd nieuwe vondsten gedaan worden. De grote grondstofbedrijven de wereld zijn steeds op zoek naar nieuwe winningsmogelijkheden. Door de vele nieuwe mijnen hebben de grondstoffen, ondanks een groeiende vraag, een dalende prijs. Het belang en de macht van landen met de grondstoffen blijft. Geopolitiek met andere wapens. Landen als Indonesië, Australië en Brazilië leveren veel van deze grondstoffen, maar eveneens enkele kleine landen als Servië hebben enorme lithiumvoorraden, Peru koper en Nieuw-Caledonië nikkel. China maakt zijn aftakking voor de zijderoute naar Servië en helpt de Serven met het bouwen van infrastructuur. De echte winnaars van de grondstoffenwereld zijn op dit moment de drie C’s: China, Congo en Chili. De Big Three wat betreft de Big Four! Drie totaal verschillende landen, met verschillende politieke dynamiek. China: veel mensen, centraal gezag en een absolute wereldspeler. Congo: het land dat al eeuwenlang aan de goede kant van de grondstoffen zit, zoals David van Reybrouck in zijn boek Congo beschrijft. Het begon met de rubberplantages in de negentiende eeuw en met de goud- en diamantvondsten enkele jaren later. In de eerste helft van de twintigste eeuw ging de wereld aan de telefonie en kwamen de kopermijnen op. Vanaf de jaren ’50 leverden de Congolese uraniummijnen de brandstof voor de kerncentrales. Nu dus mangaan en kobalt. Men noemt Congo ook wel eens het land met de vloek van de grondstoffen, want naast de rijkdom in de grond, zat en zit het land wat betreft politiek en bestuur steeds aan de verkeerde kant van de geschiedenis; van koning Leopold II tot Mobutu. Doodzonde, want het remt de echte ontwikkeling van het land. Zeker als men bedenkt dat de Universiteit Wageningen enkele jaren geleden een studie uitgebracht heeft dat Congo bij een verstandig landbouwbeleid 1 miljard mensen kan voeden; werkelijk alles kan er groeien in het waterrijke tropische land. Chili, tenslotte: weinig mensen, eindeloos veel grondstoffen waaronder koper en lithium en een kusstrook waar ieder land jaloers op is. De Big Four domineert dus de wereld. Ook het International Energy Agency is helder over deze vier cruciale grondstoffen en beschrijft het steeds in zijn rapporten over de mogelijkheden, de prognoses en de realiteit van de energietransitie.
“Dus als u Kolonisten van Catan speelt met de kinderen: koop erts!”
Hebben de ‘oude’ grondstoffen nu afgedaan? Zeker niet. The Economist schreef in december over de wereldontwikkelingen wat betreft grondstoffen. Olie en ijzererts blijven belangrijk. Olie als brandstof, maar zeker ook als grondstof voor eindeloos veel materialen. IJzererts, omdat er nog zoveel gebouwd moet worden aan infrastructuur en, inderdaad, wapens. Dus als u Kolonisten van Catan speelt met de kinderen: koop erts! Dat spel laat trouwens eveneens zien dat hout en steen belangrijk blijven, juist ook in het kader van een duurzamere wereld. Straatstenen zijn duurzamer, waterdoorlatend (!), dan asfalt en bouwen met hout wint aan populariteit. Overigens, de laatste leestip, de economie-redacteur van Sky News, Ed Conway, neemt je in zijn lijvige studie Material World mee in de geschiedenis van de mens en komt tot zes cruciale grondstoffen: zout, zand, koper, ijzererts, olie en lithium. The Big Six?
Terug naar de wereld van vandaag. Het tempo van de energietransitie wordt niet bepaald door de politici. Zeker is draagvlak en steun onder mensen en bedrijven van belang, maar er speelt meer. Het tempo wordt voor een belangrijk deel gestuurd door de hoeveelheid mensen die beschikbaar zijn om de genoemde grondstoffen te exploiteren, om een rol te spelen in de verwerking hiervan en om leidingen aan te leggen, auto’s te bouwen en batterijen te maken. Bovenal geldt de beschikbaarheid van de benodigde grondstoffen. En dan met name de Big Four zoals hierboven genoemd. En toch, zoals iedere sector, iedere onderneming die sterk staat, moet men voortdurend alert zijn op nieuwe uitdagers, nieuwe spelers die opkomen. Geldt dat ook voor de Big Four? Zeker. Er is één grondstof die sinds twee jaar een permanente stijging van prijs laat zien en die in januari dit jaar in twee weken tijd tientallen procenten steeg: uranium. Eveneens de aandelen van uranium-gerelateerde ondernemingen laten een forse plus zien. Zeker na de internationale Klimaattop in Dubai, waar één van de conclusies was dat zonder kerncentrales de doelen niet gehaald worden. De grote leveranciers van uranium zijn Kazachstan, Oezbekistan, Namibië en Australië. De nieuwe Big Four dominant in de Big One? Kolonisten van Catan en Risk moeten geactualiseerd worden.