Rob de Wijk: "Brussel ziet in onbetrouwbaar Gazprom verlengstuk van Kremlin"
Op deze plaats heb ik er al vaker op gewezen dat er een nieuw soort machtspolitiek aan het ontstaan is waarbij de Europese Commissie het mededingingsbeleid inzet om Rusland onder druk te zetten. Het aardige is dat de Unie rustig kan zeggen dat ze helemaal geen machtspolitiek voert, maar gewoon de wet toepast. Immers, binnen de Unie is afgesproken dat de eigenaar en exploitant van pijpleidingen voor olie en gas niet dezelfde mogen zijn. Daarmee kan de Unie Gazprom, dat voor het Kremlin een machtspolitiek instrument is, naar believen dwars zitten.
Verdeel en heers
De Unie vindt dat daartoe aanleiding is. Het is inmiddels geen geheim meer dat Gazprom door het Kremlin wordt ingezet om politieke verdeeldheid in Europa te zaaien. Het doel was om met South Stream lucratieve deals met de zuidoostelijke lidstaten van de Unie te sluiten. Deze politiek is een typisch voorbeeld van verdeel en heers. Want als gevolg van de lucratieve deals wordt gehoopt dat die landen politiek meer naar Rusland trekken zodat de eenheid van de Unie wordt ondermijnd. Dat is bijvoorbeeld gunstig voor de Oekraïne- en Syriëpolitiek van het Kremlin.
Bijl
En toen was er de Europese Commissie die met zijn mededingingspolitiek de bijl in South Stream zette. Gazprom trok zich terug en deed een poging om de pijpleiding in Turkije te laten eindigen. Maar toen Turkije eind vorig jaar een Russisch gevechtsvliegtuig neerschoot was ook dat idee van de baan.
““Met Duitsland als Europa’s machtigste speler aan zet is de uitkomst van dit avontuur voorlopig ongewis””
En nu wordt dan nagedacht over Nord Stream 2. Wederom een geopolitiek project. Want ook deze pijpleiding gaat langs Oekraïne, waardoor dat land ongeveer twee miljard euro aan ‘transit fees' mis gaat lopen. Met dank aan Duitsland. Want dat land steunt het project. Het hele project staat haaks op de overtuiging van veel politici en het beleid van de Unie om minder afhankelijk van Russisch gas te worden. Gazprom wordt in Brussel gezien als een onbetrouwbare partner die door het Kremlin voor geopolitieke doeleinden wordt ingezet. De banden met Rusland moeten losser. Maar, er zijn ook andere redenen. Er moet worden vergroend. Daarom is er oppositie tegen nieuwe investeringen in gas, ook al zitten we nog decennia aan die fossiele brandstof vast.
Geopolitiek
Natuurlijk staan er ook nu weer grote commerciële belangen op het spel. In september 2015 werd een consortium geformeerd van Gazprom, E.ON, BASF/Wintershall, OMV, ENGIE en Shell. Doel was om in 2019 de pijpleiding operationeel te hebben. Kosten: ongeveer 10 miljard euro.
Inmiddels heeft de Europese Commissie bij monde van Eurocommissaris Energie Unie Maroš Šefčovič, zijn zorgen al bij de Duitse regering uitgesproken. Šefčovič stelde dat momenteel slechts de helft van de capaciteit wordt gebruikt. Zo bezien voltstaat Nord Stream 1, waardoor gas via de Oostzee naar Europa wordt getransporteerd. Waarom dan een nieuwe pijpleiding? Commercie, of toch eerder geopolitiek? Šefčovič dreigt met het Europese recht. De situatie nu, is echter verschillend met die van South Stream. Want nu is Europa‘s machtigste speler, Duitsland, aan zet. Vandaar dat de uitkomst van dit avontuur voorlopig ongewis is.