De afgelopen weken was ik met vakantie. Op het moment dat je zowel letterlijk als figuurlijk een flinke afstand neemt van de dagelijkse werkzaamheden en het gebruik van sociale media tot een minimum beperkt, merk je pas hoeveel energie het klimaatdebat in Nederland een energie-econoom eigenlijk kost. Uiteraard wordt in bijna alle landen het debat over het te voeren klimaatbeleid gevoerd. Zeker nu weer tijdens de klimaattop in Madrid. Toch lijkt het soms of je in Nederland wel mag debatteren maar bij voorkeur alleen met gelijkgestemden.
“Een gezonde planeet voor komende generaties. Wie wil dat niet?”
Tijdens een verblijf in een Bed & Breakfast spraken we uitgebreid met de eigenaar. Hij stond trots als een pauw te vertellen over zijn nieuwe zonnepanelen. Het bleek dat hij lid was van een klimaat-activistisch netwerk voor senioren en dat hij er alles aan wil doen om een gezonde planeet achter te laten voor de komende generaties. Wie wil dat niet? Ik vroeg hem waarom hij niet koos voor het beter isoleren van zijn cottage. Deze tochtte immers dusdanig dat alle elektrisch opgewekte warmte in een mum van tijd wegvloog. Hij gaf toe daar simpelweg niet aan gedacht te hebben, mede omdat het niet nodig leek vanwege het ruime aanbod van zonne-energie. Hij vond het leuk en nuttig om eens met andere ogen naar de energietransitie, en zijn eigen klimaatbeleid te kijken. Mijn plagerige opmerking dat als hij echt iets wil doen aan klimaatverandering hij ook eens na moet denken over het faciliteren van reizigers van over de hele wereld die naar zijn cottage komen, negeerde hij volgens mij bewust. En dat is misschien maar goed ook. Het is een mooie cottage op een schitterende locatie.
“Europa doet er qua impact op klimaatverandering niet teveel toe”
In Nederland lijken we de luxe te hebben om te kiezen welke opties optimaal zijn voor ons eigen beleid. Keer op keer wordt terecht benadrukt dat de energietransitie sneller moet. Maar suboptimale, of tussenoplossingen, denk bijvoorbeeld aan de discussie rondom biomassa en blauwe waterstof (waterstof uit aardgas waarbij de CO2 wordt afgevangen en opgeslagen) worden te vaak gezien als frustrerend voor de transitie. In mijn ogen zijn dit soort oplossingen juist cruciaal om tot het wenselijke eindresultaat te komen. Je kan een marathon ook niet winnen zonder eerst 42 kilometer te rennen… Het Internationaal Energieagentschap benadrukt in haar laatste World Energy Outlook fijntjes dat Europa qua impact op de klimaatverandering er eigenlijk niet al teveel toe doet. Betekent dat dan dat we niets hoeven te doen? Natuurlijk niet! Het betekent wel dat we oog moeten houden voor de het nut en noodzaak van sommige keuzes en de kosten die daarmee gemoeid zijn, en dan het liefst in een breder perspectief dan alleen die van ons kikkerlandje.
“Drie lessen van Han: loop niet mee, houd moed en blijf positief”
Deze week neemt mijn manager en hoofdeconoom van ABN AMRO Han de Jong afscheid. Ik heb altijd met veel plezier gewerkt voor en met Han. Dat was mede mogelijk doordat hij mij de kans gaf om mijn functie in te richten tot wat het nu is en tevens het vertrouwen bood dat je soms nodig hebt om sommige onderwerpen aan te kaarten. Ik heb drie belangrijke lessen van Han geleerd. De eerste is dat je vooral niet zomaar met de meute mee moet lopen. Als econoom en/of analist kan je tot dezelfde conclusie komen als de consensusvisie. Maar als het overgrote deel van de economen, analisten of wetenschap iets vindt, ontslaat dat je nog niet van je plicht om ook de alternatieven of de andere kant van het verhaal te blijven onderzoeken. De tweede is dat je moed moet hebben om verder vooruit te kijken dan de financiële markten wil je deze markten verslaan. De laatste les is positief blijven, of zoals Han zegt: “Apocalyptische voorspellingen zijn nagenoeg altijd onjuist”. Goed advies moet je koesteren en dat blijf ik dan ook doen.
“Investeer en innoveer, maar behoud ruimte om bij te kunnen sturen”
Als ik deze drie lessen vertaal naar onze energietransitie kom ik tot de volgende conclusies. We moeten blijven kijken naar technologische ontwikkelingen. Wat nu de beste CO2-neutrale oplossingen lijken voor het vervangen van de huidige vormen van energie kunnen ook ‘slechts’ tussenvormen zijn richting de gewenste eindsituatie: een CO2-neutrale energievoorziening. Investeer en innoveer, maar behoud ruimte om bij te kunnen sturen. Vooruitkijken doen we maar al goed, iets te goed zelfs. In het klimaatdebat lijkt regelmatig alleen de eindsituatie wenselijk en is het pad daar naartoe juist zwaar onderbelicht. Maar, om met les drie te eindigen, er gebeuren ook veel mooie dingen op het gebied van de energietransitie. Soms lijken we in alle hectiek te vergeten hoe groot de stappen al zijn die reeds genomen worden. Het mooie van even afstand nemen en weg zijn uit de hectiek van de alledaagse discussies rondom het klimaatbeleid is dat je weer even helder ziet hoe de vlag er echt voorhangt en dat je weer met frisse energie het volgende jaar in kan. Ik kan het iedereen aanraden!