In het Financieele Dagblad las ik dat enkele milieuorganisaties zoals Milieudefensie en GreenPeace niet (langer) op het duurzaamheidsfestival Springtij willen worden gesignaleerd. Reden: Dat meerdaagse evenement, waar NGO’s, bedrijven, overheidsinstellingen en wetenschappers elkaar ontmoeten en zonodig op het scherp van de snede discussiëren over uiteenlopende klimaat- en milieuvraagstukken, wordt fors gesponsord door de fossiele sector. Ze staken daarom niet over naar Terschelling om deel te nemen aan de workshops, te netwerken en mee te doen met diverse activiteiten die voor de aanwezige olie- en gasboeren (ik spreek uit ervaring) ongetwijfeld een hoog geitenwollensokkengehalte hebben. Met zulke mensen wil je je als rechtgeaarde klimaatactivist immers niet associëren. Integendeel, want met de vijand praat je niet, die bestrijd je, toch? Bij voorkeur via boze brieven, rechtszaken en in de publiciteit door alles wat vervuilende bedrijven ondernemen om duurzamer te opereren, per definitie af te doen als groenwasserij of too little too late
“NGO’s hebben in het verleden een belangrijke rol gespeeld als de spreekwoordelijke kanarie in de kolenmijn”
Ik vind dat als oud-deelnemer van Springtij jammer en vooral kortzichtig, want zeker in de huidige klimaat- en energiecrisis hebben we behoefte aan dialoog en samenwerking van alle partijen die kunnen en moeten bijdragen aan de oplossing ervan, niet aan eenrichtingscommunicatie. NGO’s hebben in het verleden een belangrijke rol gespeeld als de spreekwoordelijke kanarie in de kolenmijn. Mede dankzij hun activisme heeft de klimaatproblematiek internationaal en nationaal steeds meer politiek gewicht gekregen. Nu klimaatverandering in het grootste deel van de wereld hoog op de agenda staat, komt het er echter meer dan ooit op aan naar effectieve oplossingen te zoeken, die snel werken en geen andere maatschappelijke problemen veroorzaken, zoals voorzieningsonzekerheid en sociale en economische ellende. Dat dit niet lukt zonder onder ogen te zien dat fossiele brandstoffen voorlopig een cruciale rol moeten blijven spelen en de bedrijven die daar geld aan verdienen dus ook, snapt iedereen die zich enigszins in het vraagstuk heeft verdiept. Wie onnatuurlijke klimaatverandering zo spoedig mogelijk wil stoppen, roept dus niet alleen maar luistert, zoekt de dialoog met alle betrokken partijen en probeert zo maximale invloed uit te oefenen. Als het goed is, dwingt dit de olie- en gasconcerns een beter evenwicht te vinden tussen korte-termijn-aandeelhoudersbelangen en duurzame investeringen, want – zie mijn vorige column – dat is hard nodig. Dit was en is de opzet van Springtij en door het links te laten liggen laat je vooral zien dat je, als puntje bij paaltje komt, ideologie belangrijker vindt dan resultaat.
“Om te zien hoe essentieel samenwerking is in plaats van tegenwerking, hoeven we niet lang te zoeken”
Om te zien hoe essentieel samenwerking is in plaats van tegenwerking, hoeven we niet lang te zoeken. De oorlog in Oekraïne heeft ertoe geleid dat het grootste deel van de aardgasexport van Rusland naar Europa is stilgevallen. De gasprijzen zijn tot ongekende hoogten gestegen, doordat de getroffen landen onder grote druk alternatieve bronnen moeten zien te vinden in een vraaggestuurde markt. Hoe dichter die bronnen bij huis liggen, des te beter het is. Russisch gas is momenteel niet alleen geopolitiek besmet, maar was altijd al uit een oogpunt van milieu- en klimaatbeleid een suboptimale keuze. De klimaatvoetafdruk per gewonnen kubieke meter is in Siberië nu eenmaal aanmerkelijk groter dan in de Noordzee. Dat geldt overigens ook voor LNG, dat immers na winning van het aardgas eerst moet worden gemaakt en vervolgens de halve wereld over moet worden gesleept, voordat het bij de gebruiker i
“Aardgas, luidde het argument, is iets van gisteren”
Merkwaardigerwijs is dit kennelijk onvoldoende doorgedrongen tot de klimaatbeweging. Pogingen om de investeringsvoorwaarden voor offshore olie- en gasboringen in de Noordzee te verbeteren, werden steevast afgeserveerd als het subsidiëren van fossiele activiteiten. Aardgas, luidde het argument, is iets van gisteren. Alleen investeren in duurzame energie zou een volledig klimaatneutrale energievoorziening dichterbij brengen. Deze redenering was en is gemakkelijk door te prikken. Zolang we voor onze energievoorziening hoofdzakelijk aangewezen zijn op fossiele bronnen en duurzame alternatieven die afhankelijkheid niet snel kunnen wegnemen, kunnen we het ons niet veroorloven om aardgas nu al af te schrijven. De gevolgen van de Russische agressie tegen Oekraïne en het noodgedwongen voortijdig beëindigen van de gaswinning in Groningen hebben aan dit simpele feit niets veranderd. Ook de onmiskenbare voordelen van gasvormige moleculen in een klimaatneutraal energievoorzieningssysteem – gemakkelijk op te slaan, efficiënt te transporteren – zijn niet verdwenen door de avonturen van een kwaadaardige despoot. Aardgas blijft van de fossiele brandstoffen de minst vervuilende en daardoor een prima vervanger van steenkool en kan door middel van CCS worden ‘gedecarboniseerd’. Groen gas en blauwe en groene waterstof zijn daarnaast en steeds meer in plaats daarvan volwaardige duurzame oplossingen, die in de toekomst een steeds belangrijker aandeel op de energiemarkt zullen verwerven. Het kabinet snapt dit. Lees hiervoor de brief over het investeringsklimaat in de Noordzee, die staatssecretaris Vijlbrief eerder dit jaar naar de Tweede Kamer stuurde.
In zulke omstandigheden is het noodzakelijk dat alle betrokken partijen, ook de NGO’s, met elkaar in gesprek blijven en kennis en standpunten uitwisselen, zonder de eigen doelen uit het oog te verliezen, maar zeker ook oor te hebben voor de belangen van de ander en de samenleving als geheel.