Coby van der Linde over natuurgeweld in de Verenigde
Staten
Clusteren
Terwijl de raffinaderijen langzaam weer opstarten en de benzineprijzen alweer bijna de stormpiek voorbij zijn, (mede door het opstomen van ladingen uit Europa en elders om mogelijke tekorten aan te vullen) blijkt maar weer eens dat voorzieningszekerheid best vaak lijdt aan binnenlandse zwakheden in plaats van aan de grillen van buitenlandse heersers. Het clusteren van energie en energie verwerkende industriële activiteiten is weliswaar efficiënt op de meeste dagen en jaren, maar als er zich een calamiteit zoals een flinke tropische storm met flinke regenval voordoet is het ook meteen raak. Ook in China, het Midden-Oosten en Europa is sprake van een dergelijke clustering aan de kust. In Europa is wel het belang van de upstream sector afgenomen met het minderen van de productie uit de Noordzee, maar ook hier is de verwerkende industrie nauw met elkaar verbonden.
““Juist de internationale markt brengt soelaas bij een binnenlandse crisis””
Voorraden
Sommige politici dromen van flink
verminderde afhankelijkheid van de internationale markten, maar ironisch genoeg
is het juist de internationale markt die soelaas kan brengen in een tijd van
binnenlandse crisis. Ook de VS leunt nu op aanvoer van elders om mogelijke
regionale tekorten aan te vullen. Als tweede verdedigingslinie kunnen ook nog
de strategische voorraden worden aangesproken. In Azië en Europa bestaan die
echter al voor een belangrijk deel uit olieproducten en niet uit ruwe olie.
Zeker indien het onheil een olie producerend en verwerkend land treft (zoals de
VS) komen vooral dergelijke voorraden van elders van pas omdat het eigen
cluster even niet kan leveren. De VS heeft zich in de afgelopen jaren door de productie
van schalieolie en -gas ontwikkeld van een netto-importerend naar een
exporterend land. Voorzieningszekerheid is sinds de schalie-ontwikkelingen een
veel minder politiek thema geworden.
Europa
In de EU zijn we vooral in de ban van windmolens en zonneparken en kijken we
wellicht besmuikt toe hoe de VS worstelt met het recente natuurgeweld en de
storingen in het olie- en gascluster. Echter, ook hier stroomt de boel wel eens
over, denk aan de rivieren in Duitsland en Tsjechië recentelijk, waarbij de energiedienstverlening
ook ernstig verstoord werd. In Nederland staan de overstromingen in de jaren
negentig ons nog helder voor de geest; het kan ook hier hevig stormen. Dit
terwijl de weerbaarheid van onze energiesystemen van steeds groter belang
wordt, deels door de urbanisatie en het feit dat we economisch afhankelijker
zijn geworden van een goed werkend energiesysteem.
Toekomst
Bij het denken aan de toekomst van het lage koolstof energiesysteem moet
zeker de voorzieningszekerheid niet vergeten worden. Een energiesysteem moet
robuust zijn voor alledag, maar ook voor die ‘eens-in-de-honderd-jaar-storm'.
Althans, dat is in tegenstelling tot de VS hier wel de benadering.
Aanpassingsvermogen, flexibiliteit en verbindingen tussen verschillende energietechnologieën
zorgen voor grotere weerbaarheid. Tegelijkertijd moeten we in de hitte van het
politieke discours niet vergeten om ook de nieuwe energie technologieën te
beoordelen op hun weerbaarheid voor calamiteiten. Ik kon het even niet laten om
te denken aan de mogelijke risico's van een elektrische auto in een
ondergelopen straat of een omvormer op een dak met zonnepanelen dat onder water
staat. Snappen we dat al of leren we hier gaandeweg mee omgaan? Iedere keer dat
zich een calamiteit ergens voordoet levert dat lessen op. De vraag is alleen
wat ermee gedaan wordt. Daarin verschillen landen enorm.
Coby van der Linde is
directeur van het Clingendael International Energy Programme (CIEP)