De kop boven een artikel in het FD (17-9-2021) met minister Blok viel me op: “Het klimaat voor grote bedrijven is onguur aan het worden.” Hierbij dacht ik aan het energiebeleid; dat de klimaatverandering door het bedrijfsleven serieus genomen werd. Maar mijn associatie was verkeerd Het ging wel over energie, maar dan over de sterk gestegen energiekosten die niet meer te dragen zijn door de energie-intensieve industrie. Aardgas is in korte tijd drie keer zo duur geworden; 0,60 euro per m3.
Interessant is dat die 60 eurocent per m3 ongeveer de productiekosten zijn van groengas en van waterstof in 2030 (3 euro/kg). Dan is het merkwaardig dat de industrie zegt dat ze graag groene waterstof willen voor hun transitie. Recent nog Tata, dat wil overschakelen naar groen staal. Maar dat anderzijds industrieën hun processen nu stilleggen omdat de prijs zo hoog is. Het maakt duidelijk dat een dergelijke prijs voor CO2-vrije energie alleen kan als alle industrieën die moeten betalen. Het grenscorrectie-mechanisme CBAM van de EU is noodzakelijk voor een blijvend hoge energieprijs.
“We zijn jarenlang verwend met extreem lage prijzen voor fossiel en plukken daar nu de wrange vruchten van”
Ook huishoudens krijgen met de hoge gasprijs te maken. De eindgebruikersprijs voor huishoudens komt, met belastingen en ODE-heffing, ruim boven de euro (het bedrag dat ik zelf altijd noem om klimaatneutraal te kunnen verwarmen). Maar de politiek wordt al in stelling gebracht om deze prijsstijging ongedaan te maken.
Toch is dit het prijsniveau waaraan we zullen moeten wennen, want CO2-vrije energie is ongeveer zo duur. We zijn jarenlang verwend met extreem lage prijzen voor fossiel en plukken daar nu de wrange vruchten van. Zie de extreme weersveranderingen, het smelten van de arctische poolkap en de ijskap op Groenland, zodat de stijging van de zeespiegel voor Nederland een hoge prijs gaat betekenen. In dezelfde krant van vorig weekend viel ook de volgende kop mij op: ‘Het bestaande is te veel overeind gehouden, daardoor krijgt het nieuwe geen kans’. Ook hier dacht ik dat het over het energiebeleid van de afgelopen decennia ging. Maar het ging over de coronasteun van afgelopen jaar. Het is altijd de vraag hoe lang je door moet gaan met subsidiëren. Bij corona is er nauwelijks discussie over, omdat het leven weer enigszins z’n gewone gang krijgt. Bij het energiebeleid is er ook nauwelijks discussie, maar blijft het beleid vooral leunen op subsidies. Kijk maar naar alle afspraken in het Klimaatakkoord. Grote bedrijven en rijke Nederlanders krijgen subsidie. Innovatieve producten zonder subsidie, die CO2 besparen, krijgen weinig kans. Veel partijen, van politici tot en met grote bedrijven en belangenorganisaties, denken vooral aan subsidies en fiscale regelingen om klimaatbeleid te maken. Maar er gloort hoop, want staatssecretaris Yesilgöz is niet meer afwijzend tegen een ETS voor gebouwen en transport, zoals de Europese Commissie en het Klimaatcrisis Beleid Team voorstellen. Wel rechtvaardigt het een verlaging van de energiebelasting en accijns op motorbrandstoffen, zie notitie CE Delft.
“Voor de huishoudens met lage inkomens is de stijging van de energieprijs echt een probleem”
Maar voor de huishoudens met lage inkomens is de prijsstijging echt een probleem. Vaak kunnen ze het energiegebruik niet drastisch verlagen, want de verhuurder is niet van plan om te isoleren, of pas over een paar jaar. De enige mogelijkheid is in de kou zitten, maar dat mag de oplossing niet zijn. Met de inkomsten uit de CO2-prijs, die voortvloeit uit het ETS voor gebouwen en transport, kunnen heel goed de lage inkomensgroepen worden gecompenseerd. Of beter nog, geholpen worden om hun energievraag te verlagen. Verder zullen we allemaal moeten wennen aan energieprijzen op het huidige hoge niveau.