Met nog enkele weken te gaan tot de Amerikaanse verkiezingen ligt Joe Biden ver voor in de polls ten opzichte van de huidige president, Donald J. Trump. Toch, met de uitslag van 2016 nog vers in het geheugen, moeten we de peilingen nog niet als een gelopen race zien. De uitslag van deze verkiezing kan ook gevolgen hebben voor de grondstofprijzen. Immers, grondstoffen zoals olie en gas worden wereldwijd in dollars verhandeld én de VS is de grootste olieproducent en een van de grootste energieconsumenten. Niet alleen importeren wij in Nederland veel olie, ook zijn we sinds afgelopen jaar netto-importeur geworden van aardgas. Reden te meer om eens dieper te kijken naar een paar mogelijke veranderingen als niet Trump maar Biden de Amerikaanse verkiezingen wint. Ik kijk naar de geplande investeringen in duurzame energie, het beleid rond schalieolie en -gas, en het verwachte buitenlandbeleid.
Biden heeft aangegeven met een ‘Clean Energy Revolution Plan’ te komen. In het kort houdt dit in dat hij twee biljoen dollar (2.000 miljard dollar) wil investeren in de komende vier jaar. Het beoogde doel is het realiseren van een op 100% schone energie draaiende en CO2-neutrale economie voor 2050. Met name de transportsector zou in de eerste periode flinke stappen moeten zetten. Dit zal uiteraard gevolgen hebben voor de vraag naar olie. Scherpere CO2-uitstootreguleringen en stimuleren van zuinigere auto’s en elektrische auto’s kunnen de vraag naar olie doen afnemen. De vraag is hoe snel dit zal gaan, aangezien de gemiddelde nieuwe auto een kleine 20 jaar op de weg blijft rijden. De transitie in het opwekken van elektriciteit is in de afgelopen vier jaar gewoon doorgegaan. Ondanks de morele steun van Trump zijn de kolen verder uit de elektriciteitsmix verdrongen door duurzame energie en aardgas. Deze ontwikkeling kan met een financiële injectie verder versnellen. Toch zijn de gevolgen voor de oliesector hierin minimaal en neemt de vraag naar gas lokaal zelfs toe.
“Tot slot wil Biden alle subsidies voor de olie- en gasproductie aan banden leggen”
Toen Joe Biden nog vicepresident was onder Barack Obama heeft hij het beleid rond het verder uitbreiden van schalieproductie gesteund. Het bleek een strategie die de VS geen windeieren heeft gelegd. Uiteindelijk zorgde dit voor goedkopere olie en gas én minder afhankelijkheid van importen. Ondanks de ogenschijnlijke voordelen heeft Biden nu aangegeven dat hij, in tegenstelling tot Trump, geen toestemming zal geven voor boorvergunningen op federaal grondgebied (zowel onshore als offshore). Dit is goed voor zo’n 10% van het productiepotentieel en kan de piekproductie in de VS flink naar voren halen. Ook wil hij strengere regelgeving met betrekking tot de milieu-impact van het boren naar olie en gas (denk aan regels voor afvalwater en methaanuitstoot). Tot slot wil hij alle subsidies voor de olie- en gasproductie aan banden leggen. Al deze maatregelen zullen ertoe bijdragen dat de kosten voor de winning van schalieolie en -gas een stuk hoger worden. Hogere kosten betekent minder productie, meer importafhankelijkheid, en bovendien een kans op mondiaal hogere olie- en gasprijzen.
Dankzij de opkomst van schalieolie en -gas zijn de prijzen van deze grondstoffen sterk gedaald. Mede hierdoor kwam er ruimte voor Obama, maar zeker voor Trump, om sancties op te leggen aan grote olie- en gasproducenten zoals Rusland, Venezuela en Iran zonder prijsstijgingen te veroorzaken. Dit laatste zou door de gemiddelde Amerikaan niet zijn geaccepteerd, aangezien het draagvlak voor het (energie-)beleid vooral via de rekening bij de benzinepomp wordt bepaald.
Met het buitenlandbeleid van Trump heeft de VS weinig vrienden gemaakt. Ja, de VS werd minder afhankelijk van importen, maar je hoeft geen helderziende te zijn om te begrijpen dat er aan deze periode ook een keer een eind zou komen. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) gaf in haar ramingen aan dat zij verwachtten dat de piek van de schalieolieproductie in de VS met bijna 22 miljoen vaten per dag ergens rond 2030 zou liggen (World Energy Outlook 2019 - Stated Policies). Door de lage olieprijs als gevolg van COVID-19 zijn veel producenten al in de financiële problemen gekomen. Als daar hogere productiekosten, lastigere financiering én strengere regelgeving overheen komen, dan kan die productie wel eens sneller dalen dan eerder verwacht. Met de aanname dat de vraag naar olie in de VS niet zo snel zal dalen als het aanbod, waarbij we voorbij de huidige effecten van COVID-19 kijken, zal de importafhankelijkheid weer toenemen. Hier kan het beleid van Trump ten aanzien van olieproducerende landen in het Midden-Oosten en omringende landen zoals Canada, Mexico en Brazilië zich wreken.
“Nieuw akkoord met Iran zet verhouding met OPEC weer op scherp”
We zien ook dat Biden weer aan tafel wil met Iran om te komen tot een nieuw of hervatting van het oude nucleaire akkoord. Iran produceert momenteel bijna twee miljoen vaten olie minder per dag dan voordat Trump eenzijdig het akkoord opzegde. Een hervatting van het akkoord zal door Iran alleen geaccepteerd worden als de sancties worden verlicht. Een hogere toegestane productie én export van olie door Iran zou druk geven op de toch al lage olieprijs. Het zou ook de relatie tussen de VS en Saudi-Arabië een nieuwe wending geven. Die belangrijke olieproducent is immers nog steeds de aartsvijand van Iran. Saudi-Arabië is samen met Rusland de drijvende kracht achter het OPEC+ akkoord dat de olieprijs nog enigszins op niveau heeft gehouden. Zonder dat akkoord, dat nota bene op verzoek van OPEC-scepticus Trump tot stand is gebracht, zou er momenteel haast geen enkele Amerikaanse producent van schalieolie- of -gas meer operationeel zijn. Een nieuwe dialoog met Iran kan de verhoudingen met OPEC daardoor opnieuw op scherp zetten.
Mocht Biden de verkiezingen winnen, dan zal er een nieuwe wind gaan waaien door het mondiale energielandschap. Zoals hierboven aangegeven leiden sommige van zijn agendapunten tot hogere en andere juist tot lagere olie- en gasprijzen. Het is nog te vroeg om aan te geven wat de precieze prijsgevolgen gaan worden in de komende paar jaar. Dit hangt niet alleen van de verkiezingsuitslag af, maar ook van de reactie van andere olieproducenten, -consumenten en marktspeculanten.
“Als Biden wint, zal er een nieuwe wind gaan waaien door het mondiale energielandschap”
De op het oog meer gebalanceerde Biden kan op diverse manieren voor een nieuwe onbalans zorgen in de olie- en gasmarkten, met grote prijsbewegingen als gevolg. Gek genoeg ziet de energiemarkt de onvoorspelbaarheid van Trump na vier jaar als een gegeven. Het is net als bij een ongelukkig huwelijk: je weet wel wat je hebt en niet wat je later zult krijgen. Maar dat betekent niet dat je maar in dat huwelijk moet blijven hangen. De markten zijn flexibel, dus ook deze verandering zou uiteindelijk weer leiden tot een nieuwe balans. Nu eerst maar kijken wie er gaat winnen.